TUS: Trening Umiejętności Społecznych

Trening Umiejętności Społecznych (TUS) to terapia, która rozwija kompetencje społeczne potrzebne w relacjach z innymi ludźmi. Ma formę warsztatów, które przeprowadzane są w grupie osób zbliżonych do siebie wiekiem lub o podobnym poziomie funkcjonowania. 

W ich trakcie terapeuta modeluje i utrwala prawidłowe zachowania, dzięki którym poprawia się funkcjonowanie w społeczeństwie.

To inaczej kompetencje społeczne lub umiejętności interpersonalne. Definiuje się je jako zdolność do odpowiedniego reagowania na sytuacje, w których wchodzimy w interakcje z innymi ludźmi. Umiejętności społeczne są warunkowane przez temperament, charakter i cechy osobowości, a także inteligencję emocjonalną i społeczną.

Do umiejętności społecznych zaliczamy m.in.:

• aktywne słuchanie;
• bycie asertywnym;
• aktywne uczestniczenie w rozmowie;
• autoprezentację;
• zdolność do radzenia sobie ze stresem;
• dopasowywanie tonu i głośności głosu;
• okazywanie empatii;
• radzenie sobie z krytyką;
• odpowiednie reakcje emocjonalne;
• utrzymywanie kontaktu wzrokowego z rozmówcą.

Umiejętności społeczne nie są cechą wrodzoną. Możemy na nie wpływać – rozwijać je i poprawiać. Do tego właśnie służą warsztaty TUS.

Trening Umiejętności Społecznych przeznaczony jest dla wszystkich osób, które doświadczają różnego rodzaju trudności w interakcjach społecznych. Dzięki warsztatom mogą one w bezpieczny sposób nauczyć się je rozwiązywać i zacząć poprawnie funkcjonować w grupie.

Wskazania do Treningu Umiejętności Społecznych to:

• problemy z nawiązywaniem nowych znajomości i wchodzeniem w interakcje społeczne;
• trudności w relacjach z rówieśnikami lub osobami dorosłymi;
• brak umiejętności zachowania się w określonych sytuacjach społecznych;
• problemy z kontrolowaniem emocji i zachowań;
• trudności z radzeniem sobie z emocjami innych osób;
• wycofanie społeczne;
• zaburzenia psychosomatyczne i nerwicowe;
• prezentowanie nieprawidłowych zachowań (np. agresywnych);
• trudności z koncentracją i uczeniem się (np. dysleksja, dyskalkulia).

Trening Umiejętności Społecznych jest szczególnie polecaną formą pomocy dla osób ze spektrum autyzmu, autyzmem, zespołem Aspergera, zespołem deficytu uwagi (ADD), zespołem nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi (ADHD), zaburzeniami lękowymi, niepełnosprawnością intelektualną, zespołem Downa. Warsztaty sprawdzą się również w przypadku osób, które chcą popracować nad swoją asertywnością i pewnością siebie w kontaktach z innymi i tych, które z różnych innych powodów mierzą się z niedostosowaniem społecznym.

TUS jest przeznaczony przede wszystkim dla dzieci i nastolatków. Jednak w wielu przypadkach zalecany jest także Trening Umiejętności Społecznych dla dorosłych. Jest to jedna z metod psychoterapeutycznych stosowanych przy schizofrenii, zaburzeniach nerwicowych, zaburzeniach afektywnych i zaburzeniach osobowości.

Podstawowym założeniem TUS jest modyfikacja zachowań na takie, które są społecznie akceptowane. Terapia pozwala zdobyć niezbędne umiejętności do życia w społeczeństwie oraz pozwala usunąć przeszkody i trudności z nawiązywaniem i podtrzymywaniem relacji z innymi osobami.

 Główne cele TUS to:

• zastąpienie nieprawidłowych zachowań prawidłowymi reakcjami;
• zoptymalizowanie zachowań społecznych;
• nabycie lub wzmocnienie wiedzy społecznej;
• nauczenie się przekładania nabytej wiedzy i wyćwiczonych zachowań na rzeczywiste sytuacje.

Trening Umiejętności Społecznych przynosi wiele korzyści. Pozwala przećwiczyć, poprawić lub całkowicie zmienić zachowania oraz dostosowywać je do danej sytuacji społecznej. Pacjent może też oduczyć się tych zachowań, które są nieakceptowane, niepożądane i nieadekwatne.

W czasie treningu umiejętności społecznych dziecko dowie się:

• jak rozpoznawać emocje swoje i innych;
• jak dostosowywać emocje i zachowania do danej sytuacji;
• jak rozpoznawać agresywne zachowania, reagować na nie i zapobiegać im;
• jakie są zasady społeczne;
• jak współpracować w grupie;
• czym są granice, jak je stawiać i respektować.

Zwykle Trening Umiejętności Społecznych dla dzieci i młodzieży odbywa się raz w tygodniu. W spotkaniu uczestniczą terapeuta oraz grupa Pacjentów. Na początku konieczne jest zidentyfikowanie deficytów. Wówczas możliwe jest ustalenie celów oraz dopasowanie odpowiednich technik TUS.

Najczęściej praca skupia się jednocześnie tylko na jednym deficycie. Terapeuta kształtuje i modeluje daną umiejętność. Następnie jest ona ćwiczona przez Pacjentów. Pozwala to na jej poznanie, utrwalenie oraz późniejsze wykorzystanie poza warsztatami (czyli w realnej sytuacji społecznej). Na koniec terapeuta TUS zawsze przekazuje informacje zwrotne oraz identyfikuje mocne i słabe strony. Dzięki temu wiadomo, które elementy wymagają dopracowania.

Trening Umiejętności Społecznych dla nastolatków i dzieci ma formę ćwiczeń, zabawy. W czasie warsztatów pracuje się nie tylko w grupie, ale także w parach. Ważna jest obserwacja innych i wyciąganie wniosków. Ponadto każdy uczestnik otrzymuje zadania, które musi wykonać w domu. Systematyczność zajęć i niezmienność grupy powodują, że w czasie całego treningu uczestnicy czują się bezpiecznie i optymalnie go wykorzystują.

Program treningu umiejętności społecznych terapeuta TUS dostosowuje do danej grupy po rozpoznaniu obszarów deficytowych. Przykładowo może on obejmować:

• integrację grupy;
• ekspresję siebie poprzez swobodne zabawy ruchowe;
• naukę posługiwania się komunikatami niewerbalnymi;
• naukę rozpoznawania znaczenia gestów;
• ćwiczenie umiejętności zawierania nowych znajomości i inicjowania rozmowy;
• naukę zadawania pytań;
• ćwiczenie wyobraźni;
• wykorzystanie w praktyce nowych umiejętności;
• naukę czerpania satysfakcji z własnych osiągnięć i wzmocnienie wiary we własne siły.

Najczęściej tematyka każdych zajęć jest inna, a kompetencje rozwijane są krok po kroku. Na początku uczestnicy uczą się tworzyć grupę. Ustalają zasady, budują wzajemne zaufanie, uczą się poprawnego zachowania wobec innych. Na kolejnych zajęciach poznają emocje, uczą się panować nad złością, być asertywnym, rozumieć innych, współdziałać, udzielać informacji zwrotnych, reagować na krytykę itp.

Trening Umiejętności Społecznych przygotowuje do lepszego i poprawnego funkcjonowania w społeczeństwie oraz do budowania relacji z innymi ludźmi. Podczas warsztatów specjalista pomaga nabyć następujące umiejętności:

• nawiązywanie i utrzymywanie relacji społecznych;
• rozwiązywanie problemów i konfliktów;
• radzenie sobie w sytuacjach stresujących i trudnych;
• nawiązywanie i podtrzymywanie kontaktów społecznych;
• inicjowanie i prowadzenie rozmowy;
• prowadzenie dyskusji;
• radzenie sobie z pozytywnymi i negatywnymi emocjami;
• pracowanie i funkcjonowanie w grupie;
• rozróżnianie uczuć innych osób i odpowiednie reagowanie na różne emocje;
• proszenie o pomoc i komunikowanie swoich potrzeb;
• aktywne słuchanie i zadawanie pytań;
• prawidłowe reagowanie na pochwały i krytykę;
• wyrażanie krytyki i własnego zdania;
• asertywne odmawianie;
• zwiększenie wiary we własne możliwości
• stawianie swoich granic i szanowanie granic innych osób.

Trening umiejętności społecznych dla dzieci i młodzieży zagrożonych niedostosowaniem społecznym wzmacnia ich poczucie własnej wartości i pewności siebie. Pozwala uniknąć izolacji i wycofania. Ponadto daje możliwość rozwijania nie tylko komunikacji werbalnej, ale także niewerbalnej.

W czasie Treningu Umiejętności Społecznych terapeuta korzysta z różnego rodzaju pomocy dydaktycznych. Pozwalają one nie tylko nauczyć się nowych rzeczy, ale także je utrwalić. Ponadto angażują uczestników i zapewniają dobrą zabawę.

Często wykorzystywane są karty pracy Treningu Umiejętności Społecznych. Są to specjalne zestawy ilustracji i tekstów, które skupiają się wokół danej tematyki. Podzielone są one na:

• karty demonstracyjne;
• karty z ćwiczeniami.

Z kart demonstracyjnych korzysta terapeuta. Dzięki nim może w przystępny sposób wprowadzić uczestników w tematykę zajęć, wyjaśnić zasady i normy społeczne oraz omówić trudne sytuacje. Karty z ćwiczeniami pozwalają uczestnikom nauczyć się nowych umiejętności oraz przećwiczyć je. Dziecko może m.in.:

• samodzielnie wybrać z kilku wariantów, które zachowanie w danej sytuacji jest najodpowiedniejsze;
• wskazać błędy w dialogu między dwoma osobami;
• omówić swoje uczucia w hipotetycznych sytuacjach.

Karty pracy do treningu umiejętności społecznych są dostosowane do wieku oraz możliwości intelektualnych dziecka. Obejmują m.in. wypowiedzi pisemne, kolorowanki, układanki, wyklejanki.

W Treningu Umiejętności Społecznych terapeuta wykorzystuje różnego rodzaju ćwiczenia w grupie, podgrupach i parach. Szczególnie dobrze sprawdza się odgrywanie scenek, w czasie których uczestnicy wchodzą w różne role. Pozostali mogą je obserwować, wyciągać wnioski i w ten sposób również nabywać nowych umiejętności. Inne ćwiczenia treningu umiejętności społecznych to np. kalambury, rysowanie, opowiadanie historyjek, opisywanie obrazków, gry planszowe.

Centrum Zdrowia Psychicznego MindHealth wraz z placówkami współpracującymi zapraszają na Trening Umiejętności Społecznych w Warszawie. Odbywa się on w dwóch miejscach:

• Centrum Terapii Dzieci, Młodzieży i Rodzin na Mokotowie, przy ulicy Sieleckiej 22 lok. 11;
• Centrum Terapii ProPsyche — ul. Przasnyska 6A (Żoliborz).

Zapisy na Trening Umiejętności Społecznych w Warszawie przyjmujemy telefonicznie. Na wizytę można umówić się pod numerem telefonu 226 900 114.

Trwają także prace nad uruchomieniem grup TUS we Wrocławiu i innych miastach Polski: o ich otwarciu będziemy informować na bieżąco.

Czas trwania Treningu Umiejętności Społecznych jest dostosowywany indywidualnie do grupy. Z reguły jest to terapia długotrwała. Najczęściej obejmuje cykl kilku spotkań – minimum 5. Warsztaty odbywają się raz w tygodniu i trwają 90 minut. Dodatkowo uczestnicy otrzymują ćwiczenia treningu umiejętności społecznych do wykonania w domu, aby utrwalić zdobyte umiejętności.

Przed rozpoczęciem Treningu Umiejętności Społecznych konieczna jest konsultacja z terapeutą. W spotkaniu uczestniczą rodzice z dzieckiem.

Cykl pięciu spotkań grupowych w ramach TUS w Warszawie kosztuje w zależności od lokalizacji 650-780 zł*. Za każde spotkanie trwające 1,5 godziny zapłacimy więc 130-156 zł*. Cena obejmuje też wstępne spotkanie z udziałem rodziców.

W razie potrzeby cykl można powtórzyć, zamawiając kolejne 5 warsztatów.

Wiele osób zastanawia się, czy Trening Umiejętności Społecznych pomaga. W czasie terapii możliwe jest poprawienie i rozwijanie kompetencji potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie. Pomaga ona także radzić sobie z różnego rodzaju trudnościami w relacjach interpersonalnych. Skuteczność TUS została potwierdzona w badaniach.

Należy jednak zdawać sobie sprawę, że trening  zwykle nie jest samodzielną terapią, a jedynie jednym z narzędzi. Nie rozwiązuje on problemów psychicznych i rozwojowych, ale stanowi ważny element radzenia sobie z nimi oraz umożliwia poprawę jakości życia.

* Przedstawione ceny mają charakter informacyjny i nie stanowią oferty handlowej w rozumieniu Art.66 par.1 Kodeksu Cywilnego.