Terapia Gestalt

Podejście Gestalt należy do terapii humanistycznych. W większości z nich uważa się, że zachowanie człowieka wynika z potrzeby rozwoju i dążenia do zaspokajania własnych potrzeb, a zaburzenia są związane z negatywnymi sytuacjami doświadczanymi w trakcie zaspokajania tych potrzeb. W podejściach humanistycznych, w tym w terapii Gestalt najważniejszym narzędziem jest kojąca relacja z empatycznym, autentycznym i akceptującym terapeutą. Przebiega ona na równych zasadach – nie ma w niej eksperta i Pacjenta. Specjalista szuka odpowiedzi razem z uczestnikiem terapii.

Terapia Gestalt została opracowana w latach czterdziestych XX wieku przez Fredericka („Fritza”) S. Perlsa (1893-1970) i Laurę Perls (1905-1990). Perls był wyszkolony w tradycyjnej psychoanalizie, ale niezadowolenie z niektórych teorii i metod Sigmunda Freuda doprowadziło go do opracowania własnego systemu psychoterapii. Wpływ na Perlsa wywarli psychoanalitycy Karen Horney i Wilhelm Reich oraz idee wyrażane w egzystencjalizmie i fenomenologii , takie jak wolność i odpowiedzialność, bezpośredniość doświadczenia oraz rola jednostki w tworzeniu sensu życia. Terapia Gestalt, która obecnie mocno rozwija się w Polsce, miała duże znaczenie dla całej praktyki udzielania pomocy psychologicznej. Wiele ze stosowanych w niej technik włączono do innych rodzajów psychoterapii.

Nazwa terapii Gestalt odwołuje się do teorii postaci, według której naszemu doświadczaniu świata nadawane jest znaczenie poprzez tworzenie figury, postaci (niem. Gestalt) wyłanianej z tła. Zachowanie jednostki jest skutkiem przebiegu tego procesu (np. tego, jakie figury z przeszłości pozostają niedokończone) oraz samoregulacji dokonującej się przez kontakt z otoczeniem. Terapia w tym ujęciu polega na „wygładzaniu” czy „usprawnianiu” formowania się relacji figura – tło.

Terapeuci opierający się na tym podejściu nie operują pojęciem choroby czy patologii, ale skupiają się na kwestiach związanych z osobistym doświadczeniem i rozwojem. Kluczowymi określeniami używanymi w terapii Gestalt  są:

• holizm: wskazuje na złożoność, zmienność w czasie i wzajemną relacyjność zjawisk mających miejsce w ludzkiej psychice;
• samoaktualizacja: to skłonność do realizacji własnego potencjału;
• świadomość: oznacza doświadczanie siebie, w szczególności przez zmysły;
• dialog: tak określa się doświadczanie innej osoby z jej wyjątkowością i wrażliwością;
• uzdrawianie: terapeutyczne spotkanie Ja – Ty oparte jest w nim na głębokim respektowaniu inności drugiego.

W podejściu Gestalt zakłada się, że przyczyną zaburzeń jest ograniczenie zdolności do utrzymania równowagi między jednostką i jej otoczeniem, wynikające z nieprawidłowego przebiegu procesu samoregulacji.

Mechanizmy, które się do tego przyczyniają to:

• introjekcja: polega na biernym włączaniu w siebie różnych elementów przekazywanych przez otoczenie. Stają się one odizolowanymi częściami danej jednostki, więc musi ona angażować energię w opanowanie wewnętrznego rozdarcia i obronę przed niebezpieczeństwami wynikającymi z dezorganizacji osobowości;
• projekcja: oznacza odcinanie się od pewnych aspektów własnej osoby i przypisywanie ich otoczeniu. W tym przypadku energia jednostki marnuje się, bo jej wykorzystywanie jest oparte na błędnej orientacji odnośnie stanu własnej osoby i otoczenia;
• retrofleksja: to separowanie się od otoczenia i kierowanie na siebie działań, których było ono pierwotnie celem. Czasem polega to na podejmowaniu prób karania lub zniszczenia własnej osoby;
• konfluencja: to inaczej zacieranie granic między sobą i otoczeniem, stapianie się. Jeśli ten stan jest chroniczny, jednostka traci poczucie, kim naprawdę jest;
• defleksja: w tym stanie człowiek uchyla się od kontaktów z otoczeniem. Stara się utrzymywać na powierzchni nurtu codziennych wydarzeń i spraw, z czym związane jest zazwyczaj osłabienie poczucia znaczenia i rozwodnienie sensu własnej egzystencji.

W terapii Gestalt Pacjentem jest osoba, która chronicznie przeszkadza sobie samej w zaspokajaniu potrzeb i osiąganiu celów oraz robi to, co jej nie służy, a nie robi tego, co byłoby dla niej wartościowe. W swojej klasycznej postaci podejście Gestalt jest najbardziej efektywne w pracy z osobami nadmiernie „zsocjalizowanymi”, zahamowanymi, które określa się jako neurotyczne, fobiczne, perfekcjonistyczne lub przygnębione. Sprawdza się w przypadku fobii, stanów depresyjnych czy zaburzeń natury psychosomatycznej. Terapie humanistyczne są też dobrze dopasowane do osób mających trudności w relacjach z innymi czy niską samoocenę, bo praca ze specjalistą pomaga je pokonywać. Z metod Gestalt mogą skorzystać także klienci bez problemów emocjonalnych, którzy chcą się rozwinąć i pełniej realizować swój potencjał. Terapia Gestalt trwa na ogół kilka miesięcy, ale bywa dłuższa. Może mieć formę indywidualną, grupową, warsztatową czy treningową.

Podstawowym celem terapii Gestalt jest uwolnienie doświadczanych emocji, co umożliwia uzyskanie głębokiego poczucia pełni i człowieczeństwa. Wiąże się to z rezygnacją z planowania przyszłości na rzecz teraźniejszości, doświadczanej przede wszystkim zmysłowo i emocjonalnie.

Terapia ma prowadzić do nabycia samodzielności i odpowiedzialności tylko za siebie i za to, co dzieje się teraz. Dzięki temu możliwe jest usunięcie lęków i rozmaitych postaw obronnych.

Fundamentalne znaczenie w terapii Gestalt ma szczera, bezpośrednia i otwarta relacja Pacjenta z psychoterapeutą. Według Fritza Perlsa podstawowym celem terapeutów reprezentujących to podejście jest wzmocnienie potencjału człowieka dzięki procesowi integracji. W trakcie terapii Gestalt specjalista nie próbuje kierować, radzić czy w inny sposób odbierać Pacjentowi poczucia odpowiedzialności za samego siebie. Postawa terapeuty jest odzwierciedleniem przekonania, że uczestnik terapii najlepiej wie, czego dla siebie potrzebuje i jak to uzyskać. Terapeuta stara się pomóc pacjentowi, by stał się tym, kim naprawdę jest. Ideę przewodnią całej terapii Gestalt można bowiem wyrazić w sformułowaniu, że „zmiana występuje wtedy, gdy stajesz się tym, kim jesteś, a nie wtedy, gdy próbujesz się stać tym, kim nie jesteś”.

Podobnie jak inne terapie humanistyczne, podejście Gestalt zakłada wrodzoną skłonność jednostki do zdrowia, pełni i realizacji swojego potencjału. Terapia Gestalt koncentruje się na „tu i teraz”, a więc na bezpośrednim doświadczeniu siebie i otoczenia. Służy rozszerzeniu świadomości pacjenta na wszystkie sfery własnych przeżyć, myśli, działań czy doznań cielesnych. Ponadto uczy rozróżniania tego, co jest wartościowe i ważne, od tego, co jest szkodliwe i nieważne. Akcentuje się w niej odpowiedzialność uczestnika i możliwość znajdowania oparcia w sobie.

Terapeuta Gestalt zachęca pacjenta do omawiania wspomnień i obaw w czasie teraźniejszym. W odróżnieniu od innych podejść, które polegają przede wszystkim na mówieniu, ta terapia jest ukierunkowana na działanie i eksperymentowanie. Używa się w niej wielu specyficznych procedur, wykorzystujących techniki psychodramy i pracę z jedną osobą  na tle grupy. Jedną z bardziej znanych metod Gestalt jest technika pustego krzesła. Polega ona na wyobrażeniu sobie, że na krześle naprzeciw siedzi konkretna, ważna dla nas osoba i rozmowie z nią. Kiedy otwieramy się tak, jakby ten człowiek rzeczywiście tam siedział i słuchał, przygotowujemy grunt pod uzdrowienie. Ta i inne metody stosowane w terapii Gestalt pomagają w zrozumieniu „tu i teraz”, zwiększeniu samoświadomości, rozwoju, pokonaniu sztywnych, nieprawidłowych mechanizmów czy w pogłębieniu kontaktu z innymi.

Korzyści z odbycia terapii Gestalt to między innymi.:

• zwiększona samoświadomość;
• większa pewność siebie;
• umiejętność pogodzenia się z przeszłością i wzmocniona akceptacja;
• zwiększona zdolność kontroli i radzenia sobie w sytuacjach stresowych;
• większa odpowiedzialność, lepsza zdolność przyznawania się do błędów.

Przebieg i efekty terapii Gestalt w dużej mierze zależą od wyszkolenia, umiejętności i właściwości specjalisty. Jeśli szukasz doświadczonego terapeuty, zgłoś się do MindHealth Centrum Zdrowia Psychicznego. Z terapii Gestalt skorzystasz w placówkach zlokalizowanych w różnych polskich miastach. Na wizytę można zapisać się pod numerem telefonu 22 566 22 24. Zapraszamy!