Diagnoza autyzmu – ADOS 2 i ASRS

Autyzm jest całościowym zaburzeniem rozwojowym, które objawia się m.in. problemami w komunikowaniu uczuć w związkach społecznych oraz zaburzoną integracją wrażeń zmysłowych (wg Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10). Najczęściej objawia się w pierwszych latach życia (do 3. roku życia) – rodzice mogą zauważyć, że dziecko nie jest aktywne, nie potrafi okazywać uczuć lub ich rozróżniać, nie naśladuje rodziców, unika interakcji z innymi dziećmi.

Diagnoza autyzmu jest wieloetapowym procesem. Małego Pacjenta obserwują różni specjaliści: w zależności od sytuacji są to psycholog dziecięcy, neurologopeda, psychiatra dla dzieci i/lub inni eksperci. Niezbędne jest przeprowadzenie wywiadu z rodzicami, obserwacja dziecka oraz wykonanie odpowiednich testów. Profesjonalny zespół diagnostyczny czeka na Ciebie w MindHealth.

Podczas obserwacji dziecka i wywiadu z rodzicami psycholog diagnosta sprawdza, czy u dziecka występują:

• deficyty w niewerbalnych zachowaniach komunikacyjnych (np. unikanie kontaktu wzrokowego);
• deficyty społeczno-emocjonalne, np. problemy z wymianą zdań, z utrzymaniem rozmowy.

Próbuje także ustalić, czy pojawiają się:

• powtarzające się ruchy ciała;
• powtarzające się aktywności;
• bardzo wybiórcze zainteresowania.

Mowa tu np. o pewnych rytuałach – np. składaniu klocków kolorami, pewnymi schematami w witaniu się z innymi, ukierunkowane zainteresowania, przy czym dziecko wie z tej dziedziny wszystko, wiedza malca wykracza poza przyjęty dla jego wieku poziom.

Podczas pierwszej wizyty psycholog dziecięcy zbiera wywiad z rodzicami, a dopiero na kolejnej obserwuje dziecko i sprawdza jego poziom funkcjonowania. Bardzo często specjalista prosi o nagrywanie filmów z dzieckiem w roli głównej, aby móc odnieść się do tego, jak malec zachowuje się w domu. Ważne są także testy psychologiczne, które pomogą w diagnozie autyzmu. Na ogół wypełniają je rodzice.

Moment postawienia diagnozy jest bardzo ważny, im wcześniej to nastąpi, tym lepiej. Dzięki wczesnej diagnozie jest większe prawdopodobieństwo, że uda się nadrobić opóźnienia rozwojowe u dziecka i maluch będzie uczył się prawidłowych interakcji społecznych. W końcu dzieci uczą się w dużej mierze przez naśladowanie, a dzieci z autyzmem najczęściej nie inicjują kontaktów społecznych, przez co mają uboższe doświadczenia niż rówieśnicy.

Wykrycie zaburzenia umożliwia podjęcie odpowiednich kroków, takich jak terapia bądź zajęcia dodatkowe dla dziecka. Rzuca też światło na dotychczasowe problemy, wyjaśniając ich przyczynę i zmniejszając niepokój rodziców, a co za tym idzie — stres dziecka.

W przypadku bardzo małych dzieci nie stosuje się kwestionariuszy ASRS, a diagnoza stawiana jest na podstawie rozmowy z rodzicami i obserwacji dziecka. Nie warto czekać z szukaniem pomocy, problemy malucha będą się tylko pogłębiać z czasem. Specjaliści podkreślają, że dużą rolę w diagnozie u małych dzieci odgrywa intuicja rodzica i poczucie, że dziecko nie rozwija się prawidłowo lub jego reakcje odbiegają od przyjętych norm.

Diagnoza autyzmu prowadzona jest przy pomocy protokołu obserwacji objawów autyzmu w teście ADOS-2. Test ten jest wystandaryzowanym i najwyżej cenionym narzędziem diagnostycznym, wykorzystywanym w rozpoznawaniu zaburzeń ze spektrum autyzmu.

Badanie testem ADOS-2 zawiera szczegółową procedurę kodowania zachowań dzieci/młodzieży/osób dorosłych i pozwala określić, czy i w jakim nasileniu występują objawy ze spektrum autyzmu u osób badanych w porównaniu do populacji z normą dla danej grupy wiekowej.

ADOS-2 składa się z 5 niezależnych modułów, które obejmują zestawy prób dla osób w różnym wieku. Badanie można przeprowadzać już u dzieci od 12 miesiąca życia aż do wieku dorosłego. Na badanie testem składa się szereg prób, które umożliwiają obserwację nieprawidłowości charakterystycznych dla ASD w sferach komunikacji społecznej, zabawy oraz ograniczonych i powtarzalnych zachowań.

Czas badania testem wynosi od 40 do 60 minut, a diagnosta wybiera moduł najbardziej odpowiedni pod względem poziomu ekspresji językowej i wieku osoby badanej oraz stosowności zadań w odniesieniu do umiejętności i zainteresowań badanego.

Wykonanie badania ADOS 2 może być przeprowadzone u dzieci i młodzieży, u których rodzice, środowisko szkolne, lekarze obserwują cechy i zachowania mogące świadczyć o spectrum autyzmu. Badanie to odpowiednie jest także dla osób dorosłych, które podejrzewają u siebie autyzm (Zespół Aspergera) i chciałyby zweryfikować te przypuszczenia.

Aby możliwa była rzetelna diagnoza w kierunku zaburzeń ze spectrum autyzmu,  standardy badania w MindHealth zostały dostosowane do złotego standardu diagnozy autyzmu, co oznacza badanie z użyciem następujących narzędzi do diagnozy:

• Szczegółowy wywiad rozwojowy ADI-R;
• Diagnoza zdolności poznawczych;
• Test ADOS 2.

Po zakończonej diagnozie diagnosta omawia wyniki badań. W koszty badania testem ADOS 2 wliczona jest opinia psychologiczna, podsumowująca całą diagnozę psychologiczną, analizę wyników testów oraz zaleceń. Opinia jest zgodna z wymaganiami, które regulują przepisy oświatowe w sprawach orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego.

Po diagnozie psychologicznej możliwa jest w Poradni wizyta u lekarza psychiatry. Lekarz przeprowadza diagnozę medyczną i ma możliwość konsultacji diagnozy z psychologiem prowadzącym badanie testem ADOS 2.

Do diagnozy spektrum autyzmu w placówkach MindHealth wykorzystywane są kwestionariusze ASRS. Obejmują one szeroki zakres zachowań powiązanych z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Zaliczamy do nich problemy w zakresie umiejętności komunikacyjnych, deficyty uwagi, trudności w kontaktach z rówieśnikami i z dorosłymi.

Co istotne, to kwestionariusz ASRS uwzględnia kryteria diagnostyczne dla autyzmu zgodnie z DSM-IV-TR (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), czyli klasyfikacją zaburzeń psychicznych wg Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.

Arkusze ASRS są dostosowane do wieku dziecka – inne kwestionariusze przeznaczone są dla dzieci od 2. do 5. roku życia, a inne: stosuje się u Pacjentów od 6. do 18. roku życia. Kwestionariusz wypełnia rodzic pod nadzorem psychologa lub indywidualnie. ASRS występuje w dwóch wersjach: pełnej i skróconej. Czas wypełniania wersji pełnej wynosi około 15 minut, podczas gdy wersji skróconej 5 minut. Wersje pełne pozwalają na opis różnych wymiarów funkcjonowania dziecka, natomiast wersje skrócone wyłącznie na obliczenie wyniku ogólnego.

Kwestionariusz ARS w wersji pełnej zawiera 70 pytań, w których należy zaznaczyć jedną z 5 możliwości (nigdy, rzadko, czasami, często, bardzo często). Na pytania odpowiadają rodzice, uwzględniając zachowanie dziecka w ostatnich 4 tygodniach. Wypełnienie kwestionariusza pozwala dodatkowo zdiagnozować deficyty w zakresie uwagi. Pytania zawarte w teście dotyczą m.in.:

• zakresu umiejętności komunikacyjnych dziecka;
• uwagi, skupienia;
• posługiwania się językiem;
• nawiązywania kontaktu;
• trudności w kontaktach z innymi dziećmi oraz z dorosłymi.

Wypełniony kwestionariusz ASRS analizuje psycholog w oparciu o pomoce naukowe. Tylko doświadczony specjalista może poprawnie odczytać wynik i zdiagnozować dziecko. Nie powinno się korzystać z dostępnych w sieci testów czy ankiet – prawidłową diagnozę stawia psycholog, uwzględniając więcej czynników, niż tylko test/ankietę/kwestionariusz.

Psycholog przy postawieniu diagnozy bierze pod uwagę relacje rodzica z dzieckiem, informacje uzyskane o dziecku, a także własne obserwacje. Tylko w ten sposób może postawić diagnozę i zaplanować plan działania terapeutycznego dla dziecka.

Bardzo często przy analizowaniu danych z kwestionariusza ASRS bierze się pod uwagę dodatkowe czynniki, które mogą wpływać na udzielenie odpowiedzi, np. trudności ze zrozumieniem pozycji testowych lub niewiedzę rodzica. Wypełniając kwestionariusz, należy mieć świadomość, że nie ma w nim odpowiedzi dobrych i złych – ogólny obraz uzyskany na podstawie udzielonych odpowiedzi ma ocenić, czy dziecko mierzy się z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.

W MindHealth prowadzona jest diagnoza psychologiczna w kierunku autyzmu.

Aby umówić się na diagnozę psychologiczną, należy zadzwonić pod numer (22) 566 22 24. Zapisy przeprowadzamy też przez sklep internetowy MindHealth.

Na zakończenie procesu diagnostycznego rodzice otrzymują pisemną diagnozę kliniczną dziecka.