Ketamina jest zarejestrowana w Polsce jako środek znieczulający i wykorzystuje się ją przy krótkich zabiegach diagnostycznych i chirurgicznych, a także jako wprowadzenie do znieczulenia ogólnego (czyli jeszcze przed zastosowaniem innych środków znieczulających).
W przypadku zastosowania jej w terapii depresji lekoopornej jest ona podawana poza wskazaniami rejestracyjnymi, czyli w trybie OFF-LABEL. Badania nad wpływem ketaminy na osoby z depresją lekooporną są prowadzone od ponad 20 lat, jest to więc terapia sprawdzona i dokładnie przebadana. I najważniejsze – efektywna.
Ketamina działa na układ nerwowy człowieka inaczej niż leki przeciwdepresyjne, jej mechanizm polega na blokowaniu receptorów glutaminergicznych NMDA, co reguluje dostępność neuroprzekaźnika glutaminianu w mózgu. Efekt przeciwdepresyjny osiągany jest poprzez pośredniczenie w przekazywaniu sygnałów przez inne neuroprzekaźniki i receptory.
Ketamina jest podawana w postaci wlewów dożylnych w dawce 0,5 mg/1 kg masy ciała w czasie około 40 minut.
Ilość i częstość wlewów jest ustalana zawsze indywidualnie, przez lekarza prowadzącego.
Leczenie podstawowe składa się z serii 3 wlewów tygodniowo podawanych w czasie do 4 tygodni (tzw. faza indukcji). Po tym czasie lekarz prowadzący ocenia skuteczność terapii i proponuje plan leczenia podtrzymującego.
Leczenie podtrzymujące może trwać do 4 tygodni, w trakcie których ketamina podawana jest 1 raz w tygodniu. Podawanie ketaminy może być prowadzone w trakcie pobytu w szpitalu albo w trakcie wizyt ambulatoryjnych.
Aby zakwalifikować się do leczenia, pacjenci muszą spełniać odpowiednie kryteria. Przede wszystkim muszą zostać rozpoznane u nich nawracające zaburzenia depresyjne (kod F33 w klasyfikacji ICD-10), a aktualny epizod depresji ma charakter lekooporny.
O depresji lekoopornej można mówić w sytuacji udokumentowanego braku odpowiedzi na leczenie dwoma kolejnymi lekami przeciwdepresyjnymi w standardowej dawce i przez odpowiedni okres czasu (4-6 tygodni).
Wśród kryteriów kwalifikacji do leczenia ketaminą zaliczane są także:
- znaczące nasilenie objawów depresji w aktualnym epizodzie;
- wiek 18 – 70 lat;
- możliwość zrozumienia charakteru i celu terapii, potencjalnych korzyści i możliwych działań niepożądanych.
Należy także pamiętać, że Pacjent musi współpracować w leczeniu oraz podpisać świadomą zgodę na stosowanie ketaminy poza wskazaniami rejestracyjnymi, czyli terapię off-label. W przypadku leczenia w trybie ambulatoryjnym Pacjent powinien mieć możliwość przybycia do przychodni i jej opuszczenia (najlepiej z osobą towarzyszącą).
Istnieje szereg przeciwwskazań do rozpoczęcia leczenia ketaminą. Zaliczane są do nich:
- objawy psychotyczne w czasie aktualnego epizodu depresji lub wcześniej w życiu;
- rozpoznanie innych zaburzeń psychicznych, w tym zaburzeń osobowości powodujących przewlekłe objawy depresyjne;
- epizod manii lub hipomanii w wywiadzie;
- rozpoznanie choroby dwubiegunowej, zaburzeń schizoafektywnych lub schizofrenii;
- wzmożone ciśnienie śródczaszkowe, zwiększone ciśnienie płynu mózgowo-rdzeniowego;
- incydent naczyniowo-mózgowy, w tym krwawienie śródmózgowe w wywiadzie;
- nieustabilizowane nadciśnienie tętnicze lub aktualne wysokie ciśnienie krwi;
- obecność tętniaka;
- ciężki przebieg choroby wieńcowej, niedawne zdarzenia sercowo-naczyniowe, w tym zawał serca;
- nieustabilizowane zaburzenia rytmu serca;
- podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe (jaskra);
- marskość, uszkodzenie lub niewydolność wątroby;
- padaczka lub napady drgawkowe w życiu;
- uraz głowy, stłuczenie mózgu, wodogłowie;
- ostra nawracająca porfiria;
- nadczynność tarczycy;
- cukrzyca;
- odwodnienie;
- ciąża i karmienie piersią (także starania o ciążę – brak zgody na stosowanie antykoncepcji w trakcie leczenia ketaminą);
- niewydolność oddechowa oraz tocząca się infekcja dróg oddechowych;
- nadużywanie lub uzależnienia od alkoholu, leków uspokajających lub nasennych albo innych substancji psychoaktywnych;
- skłonności lub aktywne myśli samobójcze;
- przyjmowanie benzodiazepin w czasie 48 godzin przed rozpoczęciem leczenia;
- brak odpowiedzi na leczenie ketaminą lub esketaminą w przeszłości;
- nadwrażliwość na ketaminę.
Czy leczenie ketaminą jest refundowane?
Leczenie ketaminą nie jest refundowane, pacjent ponosi pełną odpłatność.
Czy trzeba wykonać jakieś badania przed rozpoczęciem leczenia ketaminą?
Tak – przed rozpoczęciem leczenia wykonane zostaną: pomiar ciśnienia tętniczego i tętna, poziom utlenowania krwi, EKG oraz będą podane do wypełnienia kwestionariusze oceny stanu psychicznego.
Czy przed wlewem z ketaminy trzeba być na czczo?
Tak – ostatni posiłek należy spożyć na 6 godzin przed planowanym wlewem. Dozwolona jest niewielka ilość wody. W dniu wizyty nie wolno przyjmować leków podnoszących ciśnienie krwi (stymulantów).
W ciągu 48 godzin przed wizytą nie wolno przyjmować w żadnej postaci benzodiazepin i pić alkoholu (mogą one obniżyć skuteczność terapii), jak również innych substancji zawierających produkty tytoniowe, kannabinoidy oraz inne nielegalne substancje.
Czy po wlewie z ketaminy można prowadzić samochód?
Po wlewie aż do dnia następnego nie można:
- jeździć samochodem;
- pić alkoholu;
- samodzielnie opiekować się dziećmi;
- podpisywać żadnych zobowiązań.
