Zaburzenia odżywiania to problem, którego doświadczają osoby różnej płci i w różnym wieku. Choć istnieją pewne okoliczności, które statystycznie zwiększają prawdopodobieństwo ich wystąpienia, mogą dotknąć każdego.
Sprawdź, jakie rodzaje zaburzeń odżywiania są najpowszechniejsze, czym się objawiają i w jaki sposób leczymy je w MindHealth.
Diabulimia to stosunkowo rzadko występujące, jednak bardzo niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia zaburzenie odżywiania. Kogo dotyka diabulimia i czym się objawia?... Więcej
Pica to jedno z zaburzeń odżywiania. Charakteryzuje się spaczonym łaknieniem: chorzy odczuwają niepohamowany apetyt na rzeczy niejadalne. Mogą spożywać np. papier,... Więcej
Ortoreksja psychiczna (orthorexia nervosa – ON) to obsesja na punkcie zdrowego odżywiania. Zwyczajowo zalicza się ją do zaburzeń odżywiania. Ma negatywny wpływ... Więcej
Anoreksja (anorexia nervosa, jadłowstręt psychiczny) to poważne zaburzenie zdrowia psychicznego. Charakteryzuje się nieprawidłowo niską masą ciała, lękiem przed przytyciem oraz nadmiernym... Więcej
Bulimia to zaburzenie odżywiania. Bywa łączona z jadłowstrętem psychicznym, jednak są to dwie oddzielne jednostki chorobowe o różnych objawach i sposobie leczenia.... Więcej
Spis treści
Zaburzenia żywienia i odżywiania definiuje się jako grupę zaburzeń psychicznych charakteryzujących się nieprawidłowymi zachowaniami żywieniowymi, wzorcami sposobu odżywiania się i nieprawidłowości w zachowaniach związanych z jedzeniem.
Dysfunkcje w tym obszarze trwają przez dłuższy czas, nie są warunkowane stanem zdrowia (np. specjalną dietą w przypadku choroby), wyznawaną religią i kulturą. Zaburzenia odżywiania jako przejaw zaburzeń behawioralnych przyczyniają się do znacznych upośledzeń zdrowia i funkcjonowania społecznego.
Do najczęściej wymienianych zaburzeń odżywiania zalicza się anoreksję i bulimię, jednak to tylko początek z listy zaburzeń związanych z żywieniem i odżywianiem się.
Cechami wspólnymi zaburzeń odżywiania są:
Wymagania diagnostyczne zaburzeń odżywiania nie obejmują zachowań behawioralnych związanych ze spożywaniem niejadalnych substancji i przedmiotów.
Niezdrowe zachowania żywieniowe mogą przejawiać się w różny sposób i z różnym natężeniem objawów. Pacjenci ze zdiagnozowaną chorobą mogą jeść zbyt mało lub zbyt dużo stosunku do swojego dziennego zapotrzebowania energetycznego. Charakterystyczne jest również znaczne koncentrowanie się chorych na kształtach i proporcjach ciała oraz masie ciała.
W najnowszej, Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11, kategoria zaburzeń związanych z żywieniem i odżywianiem klasyfikowana jest do grupy zaburzeń psychicznych, behawioralnych lub neurorozwojowych (kod 06, kody 6B80-6B85).
Wyróżnia się:
W poprzedniej wersji klasyfikacji chorób ICD-10 zaburzenia odżywiania były omawiane w grupie zaburzeń psychicznych i zachowania w kategorii „Zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi”. W ten sposób lista zaburzeń odżywiania (kod F5), obejmowała:
W tej ogólnej grupie zespołów behawioralnych związanych z zaburzeniami odżywiania nie wyróżniono polifagii (hiperfagia – czyli nieposkromione uczucie głodu, które może być objawem innej choroby np. cukrzycy) oraz zaburzenia odżywiania u niemowląt i dzieci.
Obok „typowych” zaburzeń w sposobie odżywiania się, istnieje lista zaburzeń tzw. „nietypowych”:
Słownik pojęć żywieniowych określa zachowania żywieniowe jako działania i sposoby postępowania, które bezpośrednio wiążą się z zaspokajaniem potrzeb żywieniowych. Żywienie spełnia cztery podstawowe funkcje:
Zaburzenia odżywiania sprawiają, że chory nie czuje się dobrze we własnym ciele. Ograniczenia związane z chorobą sprawiają, że u Pacjentów zatraca się podstawowa rola pożywienia jako niezbędnego elementu zachowania zdrowia, a nawet życia.
Pomimo znacznej koncentracji życia wokół sposobu żywienia i samego jedzenia, Pacjent wpada w błędne koło choroby i podobnie jak w przypadku uzależnienia, postępujące zaburzenie przyczynia się do znacznego uszczerbku na zdrowiu.
Zaburzenia odżywiania dotyczą różnych grup wiekowych i występują powszechnie na całym świecie. Obserwuje się jednak, że u osób poniżej 18 roku, kulturowe zaabsorbowanie masą i określonym kształtem ciała, wyzwala u osób chorujących na zaburzenia odżywiania znaczne obawy związane z sylwetką a tym samym potrzebą redukowania (zmiany) masy ciała.
Osoby młode – dzieci, młodzież i tzw. młodzi dorośli, są szczególnie narażeni na konsekwencje zgubnego zaburzenia związanego z podstawową potrzebą fizjologiczną, jakim jest potrzeba jedzenia.
Znaczna część przypadków zaburzeń odżywiania dotyczy nastoletnich dziewcząt. Jednak badania pokazują, że anoreksja, ortoreksja czy zespół kompulsywnego objadania się, może wystąpić u osób w różnym wieku – zarówno u kobiet jak i u mężczyzn:
Globalne rozpowszechnianie ideałów ciała za pośrednictwem mass mediów wpływa na wzrost niezadowolenia z własnego wyglądu, masy i kształtu ciała. Zaburzenia odżywiania, takie jak jadłowstręt psychiczny i bulimia, często pojawiają się właśnie w okresie dojrzewania. Anoreksja może prowadzić do przedwczesnej śmierci, często w wyniku powikłań medycznych lub samobójstwa.
Z drugiej strony, globalna epidemia otyłości przyczyniła się również do obaw społecznych związanych z odżywianiem i masą ciała. Nadmiarowe kilogramy, rosnąca nadwaga, a w konsekwencji otyłość rokrocznie przyczynia się do przedwczesnych zgonów w wyniku niedokrwiennej choroby serca, cukrzycy czy nowotworu.
Przebieg choroby związanej z nieprawidłowym sposobem odżywiania się jest zależny od zdiagnozowanego schorzenia. Inne objawy będą występować w przypadku rozwijającej się anoreksji, a inne u osób chorujących na żarłoczność. Ogólnie, objawy zaburzeń odżywiania obejmują m.in.:
Do objawów fizycznych zaburzeń odżywiania zalicza się m.in.:
W kryteriach diagnostycznych zaburzeń odżywiania zwraca się uwagę na sposób myślenia i postrzegania charakterystyczny dla osób z tym problemem:
Do wystąpienia problemów z odżywianiem może przyczynić się wiele czynników. Wśród nich wyróżnia się te, które zwiększają prawdopodobieństwo zachorowalności. Są nimi m.in.:
Trwający stale nastrój smutku i przygnębienia, izolowanie się od otoczenia, zerwanie kontaktów ze znajomymi czy rodziną a ponadto brak zainteresowania tym, co sprawiało dotychczas przyjemność, ciągłe niezadowolenie, rosnąca frustracja, płaczliwość – te objawy mogą wskazywać na depresję towarzyszącą zaburzeniom odżywiania.
Niepohamowany apetyt nierzadko jest wyrazem niezadowolenia z siebie i własnego wyglądu, a tym samym sposobem na radzenie sobie z trudnymi emocjami, przygnębieniem, a nawet depresją. Jedzenie i emocje mają wiele wspólnego, dlatego trudnym może się wydawać ustalenie, czy depresja jest przyczyną, czy skutkiem problemów z odżywianiem.
Depresja związana jest również z innymi zaburzeniami odżywiania:
Instytut Żywności i Żywienia podaje kilka przykładów niebezpiecznych zachowań dziecka, u którego istnieje ryzyko pojawienia się zaburzeń odżywiania. Lista alarmujących sygnałów dla rodziców i opiekunów dzieci narażonych na zaburzenia odżywiania zawiera kilka przykładów zachowań, w tym:
Zaburzenia psychologiczne (takie jak niska samoocena i niezadowolenie z własnego ciała) mogą przełożyć się na powstanie patologii w zachowaniach żywieniowych.
W przypadku anoreksji czy kompulsywnego objadania się emocje odgrywają znaczną rolę, a brak prawidłowego wglądu w siebie i swoje uczucia jest często główną barierą w osiągnięciu prawidłowego i satysfakcjonującego samopoczucia.
Trudność w identyfikacji stanów emocjonalnych, a przy tym zaburzone odczuwanie głodu i sytości mogą być przyczyną zmniejszonej świadomości interoreceptywnej, czyli umiejętności rozpoznawania emocji – mylnie odbierane bodźce emocjonalne są wówczas odbierane są jako napięcie fizjologiczne. W przypadku osób chorujących na zaburzenia odżywiania istotne jest podjęcie leczenia psychologicznego (lub psychiatrycznego).
Psychoterapia prowadzona przez wyspecjalizowanego terapeutę to szansa dla osób chorujących na różnego rodzaju zaburzenia odżywiania. W ramach powrotu do zdrowia, oprócz specjalistycznego oddziaływania medycznego, leczenia ambulatoryjnego i farmakologicznego, osobom z zaburzeniami odżywiania oferuje się m.in. następujące rodzaje pomocy:
W wielu przypadkach, obok leczenia terapeutycznego podejmuje się warsztaty i spotkania psychoedukacyjne. Grupy samopomocowe pozwalają nie tylko wyjść z choroby, ale wytrwać w procesie leczenia. Zaburzenia odżywiania u dzieci, młodzieży i dorosłych są uleczalne, jednak wymagają od chorego zaangażowania i determinacji, a od najbliższych (jeśli to możliwe) wsparcia.
MindHealth – Centrum Zdrowia Psychicznego oferuje kompleksową pomoc w przypadku różnego rodzaju zaburzeń odżywiania. Nasi specjaliści przeprowadzają diagnozę, a następnie wdrażają odpowiedni sposób leczenia. Jeśli potrzebne jest wdrożenie farmakoterapii, zaprosimy Pacjenta na wizytę u psychiatry, natomiast jeśli wystarczy leczenie rozmową, zaproponujemy terapię w wybranym nurcie.
Pomagamy nie tylko dorosłym, ale i nastolatkom oraz dzieciom.
Weryfikacja merytoryczna: mgr Monika Jastrzębska (psycholog)
Źródła:
MindHealth to sieć kameralnych, nowoczesnych klinik, w których dbamy o komfort terapii, poczucie bezpieczeństwa i anonimowość. Wierzymy w wartości takie jak szacunek, uważność, wrażliwość i zaufanie. Wiemy, że każdy z nas jest inny, dlatego w naszym podejściu przykładamy dużą uwagę do różnych etapów życia – od dzieciństwa do dojrzałości. Jesteśmy pewni, że wystrój, atmosfera i profesjonalna obsługa w naszych placówkach przypadną Ci do gustu.
MindHealth – Centrum Zdrowia Psychicznego
tel.: (22) 566 22 24, fax (22) 566 22 24,
e-mail: kontakt@mindhealth.pl