Diagnoza depresji

Depresja jest chorobą psychiczną zaliczaną do zaburzeń afektywnych, czyli ściśle związanych z nastrojem i emocjami. Jest ona jedną z przyczyn niesprawności, niezdolności do pracy i pogorszenia się jakości życia. Może mieć charakter przewlekły lub nawracający. W każdym przypadku depresja wymaga specjalistycznej pomocy i leczenia.

Z danych epidemiologicznych wynika, że depresja jest coraz częściej rozpoznawanym zaburzeniem. W ciągu całego życia występuje nawet u 17% populacji osób dorosłych. Ryzyko zachorowania jest większe u kobiet. Chorują także dzieci.

Nawet połowa przypadków depresji pozostaje nierozpoznana. Oznacza to, że osoby chore nie otrzymują odpowiedniego wsparcia. Niestety, nieleczona choroba ma poważne skutki. Pogorszenie jakości życia, wycofanie społeczne, rozwój innych zaburzeń psychicznych, próby samobójcze, samobójstwa – to tylko niektóre z nich. Aby im zapobiegać, ważna jest wczesna diagnoza depresji i rozpoczęcie odpowiedniego leczenia. Tylko specjalistyczna pomoc psychologiczna i psychiatryczna pozwala wyleczyć chorobę. Domowe i naturalne sposoby nie są skuteczne.

Diagnozę depresji przeprowadzamy w Centrum Zdrowia Psychicznego MindHealth. Opiera się ona głównie na wnikliwej obserwacji i szczegółowym wywiadzie. W miarę możliwości specjalista rozmawia także z osobami z najbliższego otoczenia Pacjenta. Diagnozowanie depresji może opierać się również na różnego rodzaju narzędziach diagnostycznych – np. testach psychologicznych.

Wywiad przy diagnozowaniu depresji może zawierać następujące pytania:

1. Jakie objawy występują u Pani/Pana?
2. Od jak dawna obserwuje Pan/Pani objawy?
3. Czy objawy występowały w przeszłości?
4. Jakie jest nasilenie objawów?
5. Czy występujące objawy powodują zaniedbywanie obowiązków?
6. Czy u któregoś z członków najbliższej rodziny została zdiagnozowana depresja?
7. Czy w ostatnim czasie zaszły jakieś życiowe zmiany?
8. Czy występują także objawy somatyczne (np. trudności ze snem, zaburzenia apetytu)?

Podczas diagnozowania depresji specjalista może zapytać o sytuację życiową, ogólny stan zdrowia i inne kwestie, które są istotne dla postawienia prawidłowego rozpoznania. Należy odpowiadać na nie szczerze i nie bać się mówić o swoich uczuciach. To bardzo ważne dla przebiegu całego procesu diagnostycznego. Na wizytę w Centrum Zdrowia Psychicznego można zabrać ze sobą dotychczasową dokumentację medyczną (np. wypisy ze szpitala i opinie psychologiczne).

Diagnozowanie depresji jest procesem. Pacjent odbywa 3–4 spotkania ze specjalistą. Jest to czas na zebranie wszystkich niezbędnych informacji, wyciągnięcie wniosków, omówienie wyników i dalszych działań (w kontekście terapii i leczenia depresji). Konieczne jest wykluczenie lub stwierdzenie innych zaburzeń psychicznych.

Istotną kwestią jest, kto stwierdza depresję. Diagnozę przeprowadza specjalista w zakresie zdrowia psychicznego. Osoby, które zaobserwowały u siebie niepokojące objawy, mogą zgłosić się na wizytę do psychiatry lub psychologa. Warto podkreślić, że obaj specjaliści najczęściej współpracują ze sobą w procesie terapeutycznym.

Tak, psycholog diagnosta może zajmować się diagnozowaniem depresji. Często to właśnie z nim Pacjenci mają pierwszy kontakt. Ma on odpowiednie kwalifikacje do przeprowadzenia obserwacji, zebrania wywiadu oraz przeprowadzenia i interpretacji indywidualnie dopasowanych testów psychologicznych. W razie potrzeby może pokierować Pacjenta do innych specjalistów – np. psychoterapeuty lub lekarza psychiatry.

To, ile trwa diagnoza depresji, zależy od chęci współpracy Pacjenta z psychologiem lub psychiatrą. Jeżeli udziela on prawdziwych, szczerych i wyczerpujących odpowiedzi na pytania, postawienie rozpoznania jest szybkie. Najczęściej diagnoza zamyka się w 3 spotkaniach ze specjalistą.

Diagnozowanie depresji u dorosłych może opierać się na testach pomocniczych. Są to narzędzia psychologiczne, które pozwalają ocenić aktualny stan psychiczny oraz zbadać nasilenie objawów. Ich interpretacji może dokonać tylko przeszkolony i doświadczony psycholog lub psychiatra.

Diagnozowanie depresji w Centrum Zdrowia Psychicznego MindHealth opiera się m.in. o:

• Skalę Depresji Becka;
• Test DASS 21.

Skala Depresji Becka to test składający się z 21 pytań, na które Pacjent odpowiada samodzielnie. Każde pytanie zawiera 4 warianty odpowiedzi, za które przyznawane są punkty (od 0 do 3). Są one sumowane, a następnie interpretowane, aby ocenić stopień nasilenia depresji.

Test DASS 21 składa się z 21 twierdzeń. Pacjent określa, w jakim stopniu (0–3) się z nimi utożsamia (biorąc pod uwagę miniony tydzień). Wypełnienie kwestionariusza zajmuje 3–5 minut.

Diagnoza depresji u dzieci i młodzieży w wieku 7–18 lat przeprowadzana jest na podstawie obserwacji i wywiadu. Pomocniczo można zastosować test CDI 2. Jest to zestaw kwestionariuszy, który służy do pomiaru objawów depresji. Dzięki nim opis Pacjenta przeprowadzany jest z trzech perspektyw – jego samego, rodzica i nauczyciela.

Test CDI 2 zawiera skale, które pozwalają zmierzyć problemy emocjonalne, trudności w codziennym funkcjonowaniu oraz nastrój, samoocenę i objawy somatyczne. Jest to najpopularniejsze narzędzie do diagnozowania depresji u dzieci i młodzieży.

Do Centrum Zdrowia Psychicznego powinna zgłosić się każda osoba, która obserwuje u siebie niepokojące objawy psychiczne lub stan jej zdrowia psychicznego budzi zastrzeżenia. Warto być również czujnym na samopoczucie psychiczne swoich bliskich. A w razie potrzeby zaoferować im swoje wsparcie i zaproponować rozmowę ze specjalistą.

Do zgłoszenia się na diagnozę depresji powinny skłonić przede wzystkim następujące objawy:

• utrata radości życia;
• niemożność przeżywania przyjemności i cieszenia się z rzeczy, które dotychczas sprawiały radość;
• utrata zainteresowań;
• ograniczenie aktywności życiowej;
• wycofanie się z życia społecznego;
• poczucie pustki;
• obniżenie nastroju, drażliwość i trudności z kontrolowaniem emocji;
• płaczliwość;
• utrata energii życiowej i apatia;
• pesymistyczne myśli i poczucie winy;
• myśli samobójcze, myśli o śmierci;
• uczucie napięcia i wewnętrznego niepokoju;
• lęk;
• poczucie utraty sensu życia i brak perspektyw na poprawę swojej sytuacji;
• poczucie beznadziejności.

Depresja może przejawiać się również jako zaburzenia koncentracji i pamięci, zaburzenia snu, spadek libido. Często obserwuje się objawy somatyczne (m.in. brak apetytu, przewlekłe bóle, wzmożoną męczliwość, zaburzenia cyklu miesiączkowego), które mogą maskować dolegliwości psychiczne.

Konsultacja ze specjalistą w celu zdiagnozowania depresji (lub jej wykluczenia) wskazana jest, jeżeli objawy utrzymują się przez minimum 2–4 tygodnie.

Diagnoza depresji jest stawiana w oparciu o kryteria diagnostyczne według klasyfikacji ICD-10, która została opracowana przez WHO. Zgodnie z nią rozpoznanie można postawić, jeżeli:

I. Przez co najmniej 2 tygodnie występują przynajmniej 2 z poniższych objawów:

• przygnębienie;
• utrata zainteresowań i zdolności do przeżywania przyjemności (anhedonia);
•  utrata energii.

II. Towarzyszą im minimum 2 z poniższych objawów:

• pogorszenie koncentracji;
• niska samoocena;
• poczucie winy;
• pesymistyczne myśli;
• zaburzenia snu;
• zaburzenia łaknienia;
• myśli samobójcze.

Diagnozowanie depresji może opierać się także o klasyfikację DSM-5. Zgodnie z nią rozpoznanie stawia się, gdy:

1. W ciągu ostatnich 2 tygodni wystąpiło minimum 5 objawów depresji (w tym jednym z nich było obniżenie nastroju lub utrata odczuwania przyjemności).
2. Objawy przyczyniły się do pogorszenia funkcjonowania lub są przyczyną cierpienia Pacjenta.
3. Objawy nie mają innych przyczyn medycznych lub nie są związane z przyjmowanymi przez Pacjenta substancjami.
4. U Pacjenta nigdy nie wystąpił epizod manii lub hipomanii.

Diagnoza stwierdzająca zaburzenie jest wskazaniem do podjęcia leczenia dla osób chorujących na depresję. Jego celem jest zniwelowanie objawów, zapobieganie ich nawrotom oraz poprawa funkcjonowania. Rodzaj terapii jest dopasowywany indywidualnie do stanu Pacjenta. Wszystko zależy od stanu osoby chorej, przyczyn depresji, obrazu klinicznego, stopnia nasilenia objawów.

W leczeniu depresji stosuje się farmakoterapię, psychoterapię i psychoedukację. Niekiedy łączy się kilka metod, aby uzyskać oczekiwane efekty. Terapia może być prowadzona ambulatoryjnie. W niektórych przypadkach adekwatne leczenie można przeprowadzić tylko w szpitalu psychiatrycznym.

Współczesna psychiatria dysponuje skutecznymi metodami terapii, które u większości chorych całkowicie niwelują objawy depresji. Jednak u części Pacjentów choroba może nawracać. Dlatego oprócz przyjmowania leków przeciwdepresyjnych bardzo ważne jest stosowanie się do zaleceń oraz obserwowanie siebie i reagowanie, gdy pojawią się niepokojące objawy.

Kompleksowa diagnoza depresji w Centrum Zdrowia Psychicznego MindHealth kosztuje 250–400 zł* w zależności od miasta. Cena zależy od lokalizacji. Szczegóły można sprawdzić w zakładce cennik. Można także zadzwonić na naszą infolinię lub skorzystać z formularza kontaktowego.

Osoby, które potrzebują diagnostyki w zakresie depresji, mogą umówić się na wizytę w Centrum Zdrowia Psychicznego telefonicznie bądź przez sklep internetowy. Zapisy przyjmujemy pod numerem telefonu 22 566 22 24. Infolinia czynna jest od poniedziałku do piątku w godzinach 09:00–20:00.