Psychiatra dla młodzieży jest ekspertem w rozpoznawaniu i leczeniu zaburzeń zdrowia psychicznego, które występują u nastolatków. Może prowadzić farmakoterapię, wystawiać recepty, zwolnienia czy skierowania do szpitala.
Jeśli ukończył kilkuletnią podyplomową szkołę tematyczną, ma również uprawnienia do bycia psychoterapeutą.
Psychiatrzy pomagają młodzieży m.in. w przypadku następujących problemów zdrowia psychicznego:
- Depresja: jest jedną z głównych chorób i przyczyn niepełnosprawności u nastolatków. Charakteryzuje się smutkiem, utratą zainteresowań i zdolności do odczuwania przyjemności, poczuciem winy, zaniżoną samooceną, zaburzeniami snu, utratą apetytu, osłabieniem koncentracji i uwagi, zmęczeniem, dolegliwościami fizycznymi oraz myślami i tendencjami samobójczymi;
- Zaburzenie afektywne dwubiegunowe: nazywa się je również chorobą afektywną dwubiegunową (ChAD). Cechuje się naprzemiennym występowaniem epizodów manii/hipomanii (wzmożonego nastroju i aktywności) oraz depresji;
- Zaburzenia odżywania: należy do nich m.in. jadłowstręt psychiczny (anoreksja), żarłoczność psychiczna (bulimia) i zespół napadowego objadania się (psychogenne przejadanie się). Charakteryzują się szkodliwymi zachowaniami żywieniowymi, np. ograniczaniem kalorii lub napadowym objadaniem się, mogą powodować dysfunkcje emocjonalne i społeczne oraz zagrażające życiu komplikacje fizyczne;
- Zaburzenia lękowe: ich objawem jest np. nadmierny lęk, zamartwianie się czy zachowania służące unikaniu czynników powodujących niepokój. Do tej grupy problemów należy m.in. zespół lęku napadowego, zaburzenie lękowe uogólnione, fobia społeczna, agorafobia czy mutyzm selektywny;
- Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne: charakteryzuje się występowaniem obsesji (myśli natrętnych) i kompulsji (czynności przymusowych). Tematyka objawów obsesyjno-kompulsyjnych może się odnosić np. do obaw związanych z brudem i zarazkami oraz możliwością zachorowania, rytuałów czystościowych, wielokrotnego sprawdzania, liczenia, układania czy porządkowania rzeczy;
- Zaburzenie stresowe pourazowe (PTSD): to zespół charakterystycznych objawów pojawiający się u części ofiar przemocy, nadużyć, urazów czy innych traumatycznych wydarzeń. Charakteryzuje się nawracającymi wspomnieniami doświadczonej traumy, unikaniem bodźców związanych z przeżytą sytuacją, negatywnymi zmianami poznawczymi i nastroju oraz nadmiernym pobudzeniem organizmu;
- ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi): to zaburzenie neurorozwojowe z początkiem w dzieciństwie. Charakteryzują je objawy impulsywności, nadruchliwości i zaburzeń koncentracji uwagi;
- Zaburzenia zachowania: są najczęstszym rozpoznaniem stawianym w psychiatrii dzieci i młodzieży oraz główną przyczyną zgłoszeń do psychiatrów dziecięco-młodzieżowych. Charakteryzują je powtarzające się zachowania antyspołeczne, agresywne czy buntownicze;
- Schizofrenia: zaliczamy ją do zaburzeń psychotycznych (psychoz). Objawia się m.in. omamami (spostrzeżeniami nieistniejących bodźców zmysłowych, np. przedmiotów, osób czy głosów), urojeniami (fałszywymi sądami pochodzenia chorobowego) oraz symptomami dezorganizacji (rozkojarzeniem, chaotycznym zachowaniem, wewnętrznie sprzecznymi wypowiedziami i działaniami);
- Zaburzenia osobowości: cechuje je trwały wzorzec doświadczania wewnętrznego i zachowania, który znacząco różni się od norm kulturowych charakterystycznych dla danej osoby oraz dotyczy całego jej społecznego i osobistego życia. U nastolatków najczęściej obserwuje się objawy zaburzeń narcystycznych, antyspołecznych i typu borderline;
- Zaburzenia dysocjacyjne: są związane z doświadczeniem traumy i charakteryzują się utratą – zwykle zintegrowanych – funkcji pamięci, tożsamości, świadomości lub postrzegania środowiska. U dzieci i młodzieży rozpoznaje się tylko dysocjacyjne zaburzenie tożsamości i nieokreślone zaburzenie dysocjacyjne;
- zaburzenia snu (m.in. bezsenność): ujemnie wpływają na jakość życia i mogą mieć negatywne konsekwencje zdrowotne i społeczne. Są sygnałem wielu schorzeń somatycznych i psychicznych;
- Zaburzenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych (SPA): SPA to związki wpływające na ośrodkowy układ nerwowy mogące wywołać zmiany postrzegania, świadomości, zachowania i nastoju, czyli m.in. alkohol, narkotyki czy dopalacze. Przykłady następstw stosowania SPA przez młodzież to częstsze występowanie depresji, zaburzeń lękowych i psychotycznych, zwiększone ryzyko wypadków, przestępstw czy samobójstwa, powikłania fizyczne, opóźnienia edukacyjne oraz problemy związane z funkcjonowaniem całej rodziny;
- Zburzenia psychiczne w chorobach somatycznych: objawy zaburzeń psychicznych występują u około 30-40 proc. dzieci z ciężką chorobą somatyczną. Do takich schorzeń zalicza się m.in. astmę, cukrzycę czy chorobę nowotworową.
Zaburzenia zdrowia psychicznego objawiają się w różny sposób. Do znaków ostrzegawczych, które mogą świadczyć o problemach w sferze psychicznej, należy uporczywy smutek, izolowanie się i unikanie interakcji społecznych czy skrajna drażliwość. Zaniepokoić powinny nas również trudności z koncentracją, pogorszenie wyników w nauce i unikanie szkoły.
Nie można też lekceważyć zmian związanych z nawykami żywieniowymi czy utraty wagi. Objawem zaburzeń psychicznych mogą być także problemy ze snem, drastyczne zmiany nastroju, zachowania lub osobowości.
Istotne sygnały świadczące potrzebie wizyty u specjalisty to niekontrolowane zachowanie, samookaleczanie się czy mówienie o śmierci. Zagrożenie samobójstwem wymaga pilnego zgłoszenia się po pomoc.
By ustalić przyczynę problemu i podjąć leczenie, specjalista przeprowadza najpierw badanie psychiatryczne. Na wstępie zbiera od rodziców Pacjenta i samego nastolatka informacje o zgłaszanym problemie.
Tematy pytań psychiatry dla młodzieży w Gdańsku to m.in.:
- przyczyna podjęcia decyzji o wizycie;
- historia problemu;
- dotychczasowe leczenie;
- przebieg edukacji;
- przyjmowanie substancji psychoaktywnych;
- korzystanie z mediów elektronicznych;
- przeżycie traumy;
- choroby i relacje w rodzinie.
W kolejnym kroku lekarz ocenia stan psychiczny Pacjenta. Następnie przeprowadza badanie fizykalne i neurologiczne. Ma to m.in. związek z faktem, że wiele zaburzeń somatycznych i neurologicznych daje objawy psychiczne. Ponadto zaburzenia psychiczne (np. zaburzenia odżywiania) oddziałują na stan fizyczny nastolatka.
Psychiatra może również zlecić badania dodatkowe. Niekiedy prosi też o opinie na temat Pacjenta od nauczycieli czy pedagoga szkolnego. Kiedy nastolatek zostanie zdiagnozowany, psychiatra przekazuje informuje na temat rozpoznanego zaburzenia i planu terapii. Trzeba wiedzieć, że w leczeniu zaburzeń psychicznych u dziecka potrzebne jest wsparcie i motywacja od rodziców. Niekiedy również oni otrzymują zalecenia, by rozpocząć terapię.
W leczeniu zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży stosowane są metody takie jak np.
- psychoterapia: to sposób leczenia z użyciem środków psychologicznych, który polega przede wszystkim na rozmowie;
- terapia grupowa: oparta jest na interakcjach między członkami grupy, ma szczególne znaczenie w przypadku nastolatków;
- psychoedukacja: jej celem jest dostarczenie pacjentowi i jego bliskim dokładnych informacji o zaburzeniu oraz o sposobach jego leczenia;
- socjoterapia: jest formą interwencji ukierunkowaną na czynniki społeczne, środowiskowe i interpersonalne;
- społeczność terapeutyczna: jej podstawowe założenie jest takie, że pacjent aktywnie uczestniczy w procesie zdrowienia zarówno swoim, jak i innych osób;
- arteterapia: wykorzystuje aspekt komunikacyjny sztuki i jej potencjał do wyzwalania przeżyć, może mieć formę plastykoterapii, muzykoterapii, choreoterapii, biblioterapii czy teatroterapii;
- farmakoterapia: psychiatrzy dzieci i młodzieży wykorzystują kilka głównych grup leków, m.in. leki uspokajające i nasenne, leki przeciwdepresyjne, leki przeciwspychotyczne, stabilizatory nastroju, leki psychostymulujące oraz inne leki stosowane w ADHD;
- zdrowy styl życia: specjaliści zalecają też aktywność fizyczną, dbanie o dobry sen i ograniczenie korzystania z mediów elektronicznych.
W ciężkich przypadkach, np. kiedy istnieje poważne ryzyko samookaleczeń czy samobójstwa lub zachodzi konieczność intensyfikacji leczenia, nastolatek może wymagać hospitalizacji.
Aby zapisać się do psychiatry dla nastolatków w Gdańsku, wystarczy zadzwonić na numer ogólnopolskiej infolinii Centrum zdrowia Psychicznego MindHealth - 22 566 22 24.
Zapisy prowadzimy również przez internet: termin wizyty można zarezerwować przez sklep internetowy.
