Bulimia

Dotychczas nie została odkryta jedna, konkretna przyczyna, która doprowadza do zachorowania na bulimię. Czynniki wystąpienia tego zaburzenia są bardzo złożone. Możemy podzielić je na:

• Genetyczne — zwiększone ryzyko zachorowania na bulimię dotyka osób, których rodzinie ktoś chorował na zaburzenia odżywiania. Pozwala to przypuszczać, że istnieje gen odpowiedzialny za przenoszenie tej choroby. Przeprowadzone badania wskazują, że jest co najmniej 6 czynników zdefiniowanych genetycznie, które są związane z występowaniem zaburzeń odżywiania, przy czym 4 dotyczą bulimii:

-wskaźnik wartości BMI;
- przywiązanie dużego znaczenia do popełnianych błędów;
- wiek pojawienia się pierwszej miesiączki u dziewcząt;
- obsesje związane z jedzeniem.

• Społeczno–kulturowe – obecne wzorce urody oraz nacisk na posiadanie szczupłej sylwetki mogą mieć wpływ na zniekształcenie obrazu własnego ciała.
• Osobowościowe: określone cechy osobowości oraz problemy emocjonalne mają istotny wpływ na wystąpienie bulimii.

Wśród najważniejszych wymienia się:

- niską samoocenę;
- depresję;
- podatność na stres;
- problemy z kontrolowaniem zachowań impulsywnych;
- niestabilność emocjonalną.

• Czynniki rodzinne – w rodzinach osób chorujących na bulimię częściej występują problemy komunikacyjne i uzależnienia, znacznie częściej dochodzi też do przemocy.

Typowy pacjent chory na bulimię to kobieta w wieku 16-22 lat, jednak choroba może się też pojawić później.

Bliskie osoby często mogą przeoczyć objawy osoby chorującej na bulimię. Towarzyszące tej chorobie napady głodu najczęściej mają miejsce w nocy, bez obecności osób trzecich. Taki atak może trwać kilkanaście lub kilkadziesiąt minut i jest zwykle konsekwencją poniesionej porażki, niepowodzenia lub lęku. 

W czasie napadu głodu chory czuje ulgę, w pewien sposób „zajadając” stres czy trudne emocje. Po nim następuje czas na  kompensację ataku poprzez wywoływanie wymiotów — osoba chora po posiłku spędza dużo czasu w łazience, często odkręca wodę, aby zagłuszyć odgłosy wymiotów i tuszuje zapach wymiocin przez rozpylanie odświeżacza powietrza czy perfum. Inną formą rekompensaty ataku głodu jest czas postu lub wykonywanie wyczerpujących ćwiczeń fizycznych. Osoby z bulimią utrzymują wagę ciała  niemalże na tym samym poziomie, wahania masy są niezauważalne.

Osobę cierpiącą na to schorzenie można rozpoznać po charakterystycznym wyglądzie: typowymi objawami bulimii są spuchnięte policzki wywołane przez częste wymioty oraz przebarwienia na zębach powstałe na skutek działania kwasów żołądkowych. Organizm bulimiczki cierpi na niedobory pokarmowe, co skutkuje kiepską kondycją cery oraz włosów. Na nadgarstkach osoby chorej mogą być widoczne odciski lub blizny powstałe przy wkładaniu dłoni do gardła. 

Skąd wiadomo, że mamy już do czynienia z chorobą? Diagnozowaniem bulimii zajmują się psychiatrzy.

W kryteriach diagnostycznych tej jednostki wspomina się o:

• koncentracji na masie ciała,
• epizodach żarłoczności polegających na zjadaniu w określonym czasie bardzo dużych ilości jedzenia,  niemożności zatrzymania się, a więc jedzenie do oporu,

Bulimię rozpoznaje się wtedy, gdy opisane objawy pojawiają się co najmniej 2 razy w tygodniu przez okres 3 miesięcy. 

Wyróżnia się dwa rodzaje bulimii:

1. Typ przeczyszczający, który charakteryzuje się występowaniem napadów objadania się (przyjmowaniem w niekontrolowany sposób nieprawdopodobnych ilości pokarmu w krótkim czasie), po których następują takie zachowania kompensacyjne jak: prowokowanie wymiotów,  nadużywanie środków przeczyszczających lub moczopędnych. 
2. Typ nieprzeczyszczający, gdzie również występują epizody objadania się, a po nich wykonywanie intensywnych ćwiczeń fizycznych  lub wprowadzanie okresowych głodówek. 

Choroba ta prowadzi do szeregu negatywnych konsekwencji dla naszego ciała. Bulimia powoduje między innymi:

• przebarwienia na zębach, ból gardła czy nadżerki przełyku od częstego prowokowania wymiotów;
• zaburzenia w przemianie materii: bóle brzucha, nudności, wymioty, zaparcia;
• problemy skórne;
• zaburzenia pracy serca;
• problemy z niedociśnieniem;
• duszności oraz problemy z oddychaniem;
• problemy ze snem (głównie po atakach objadania się);
• u kobiet możliwe są nieregularne miesiączki lub zatrzymanie okresu;
• u panów: problemy z erekcją.

Bulimia jest zaburzeniem psychosomatycznym, które ma podłoże emocjonalne. Związana jest z odczuwaniem napięcia i lęku. Choroba wywołuje:

• napięcie i lęk wynikające z utraty kontroli nad sobą;
• spadek koncentracji uwagi oraz problemy z pamięcią;
• drażliwość, łatwość do wpadania w złość;
• niechęć do samego siebie;
• stany depresyjne.

Bulimia odbija się również na funkcjonowaniu chorego w społeczeństwie: zarówno w rodzinie, jak i w szkole czy miejscu pracy. Bulimicy mają tendencję do wycofywania się z życia społecznego, unikając kontaktu z innymi. Ich zachowanie ściśle związane jest z fazą choroby: podczas napadów głodu są drażliwi i nerwowi, zaś w czasie kompensacji lub głodówki napięcie jest mniejsze, gdyż osoba cierpiąca na to schorzenie czuje, że „panuje” nad sytuacją.

Najbardziej drastyczną konsekwencją bulimii jest zagrożenie życia chorującego na nią Pacjenta. Ponadto, może ona prowadzić do zaburzeń elektrolitowych. Jednym z nich może być hipokaliemia (niski poziom potasu we krwi), w której przebiegu wystąpić mogą m.in. poważne zaburzenia rytmu serca. Bardzo częste wymiotowanie może doprowadzić do pęknięcia przełyku czy przepony. 

Z wymienionych powodów odpowiednio wczesne rozpoznanie i podjęcie leczenia bulimii jest niezwykle istotne. Poradą i pomocą służą specjaliści w MindHealth Centrum Zdrowia Psychicznego — zapraszamy do zapisów w wybranej placówce.

W przypadku leczenia bulimii podstawową rolę odgrywa psychoterapia indywidualna, pomaga też terapia grupowa. Dobre efekty (zwłaszcza w przypadku młodszych chorych) przynosi również psychoterapia rodzinna.

Celem psychoterapii dla osoby z bulimią jest między innymi:

• zmianę postrzegania swojej osoby na zgodny z rzeczywistością,
• podwyższenie samooceny oraz zwiększenie pewności siebie,
• praca nad zmniejszeniem destrukcyjnego wpływ objawów na zdrowie oraz samopoczucie Pacjenta,
• nauka umiejętności rozpoznawania, nazywania oraz konstruktywnego wyrażania emocji,
• nauka rozpoznawania aktualnych sytuacji problemowych istotnych dla Pacjenta oraz rozwijanie sposobów reagowania na te sytuacje,
• badanie indywidualnej historii Pacjenta i jego rodziny,
  wzmacnianie relacji interpersonalnych,
• nauka umiejętności regulacji emocjonalnej,
• rozwijanie postawy troski o samego siebie, rozpoznawanie własnych mocnych stron
  i zasobów.

Ważnym elementem leczenia osób chorujących na bulimię jest stały kontakt z lekarzem psychiatrą — głównie ze względu na to, że dosyć często bulimii towarzyszą inne zaburzenia psychiczne, które mogą wymagać leczenia. Najczęściej wymieniane są m.in. zaburzenia depresyjne, lękowe, a także zaburzenia osobowości oraz uzależnienia od substancji psychoaktywnych.

Dodatkowym elementem leczenia bulimii może być włączenie farmakologii. Podstawowym lekiem, który jest zalecany osobom cierpiącym na to schorzenie, jest należąca do inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny fluoksetyna oraz inne leki przeciwdepresyjne.

Pomocna jest wizyta u dietetyka, który ustali odpowiednią dietę osobie z rozregulowaną przemianą materii.
U osób, których choroba doprowadziła do spustoszenia organizmu, w pierwszej kolejności konieczna jest hospitalizacja, aby unormować stan somatyczny Pacjenta.

Przy wsparciu psychoterapeuty oraz współpracy z dietetykiem oraz psychiatrą, leczenie może przynieść poprawę w stosunkowo krótkim czasie. Bulimię można skutecznie leczyć, a po zakończeniu leczenia nawroty zdarzają się tylko sporadycznie. Im wcześniejsze rozpoczęcie leczenia, tym konsekwencje dla organizmu są lżejsze. 

Bardzo ważnym elementem leczenia — oprócz profesjonalnej opieki — jest wsparcie bliskich osób, pomagają w utrwalaniu zdrowych nawyków oraz pracą nad poczuciem własnej wartości. 

Autor: Mgr Katarzyna Głuszek — psycholog, psychoterapeutka

Źródła:

• S. Abraham, D. Llewellyn-Jones, Anoreksja, bulimia, otyłość, Warszawa, 2001 r.;
• M. M. Joblow, Anoreksja, bulimia, otyłość, Gdańsk, 2001 r.;
• B. Józefik, M. Pilecki, Obraz kliniczny zaburzeń odżywiania się, w: B. Józefik (red.), Anoreksja i bulimia psychiczna, Kraków, 1999 r.;
• M. Wolska, Cechy indywidualne pacjentów z zaburzeniami odżywiania się, w: B. Józefik (red.), Anoreksja i bulimia psychiczna, Kraków, 1999 r.