W myśl koncepcji Hipokratesa stworzonej w starożytności wyróżnione są cztery typy temperamentu, obecne w psychologii do dziś:
Temperament jest zespołem cech osobowości, uwarunkowanym genetycznie. Już Hipokrates zauważył, że ludzie mają różne temperamenty, a w związku z tym jedni są bardziej podatni na różnego rodzaju zaburzenia niż inni. Hipokrates dokonał podziału na cztery typy temperamentu, w zależności od dominujących w organizmie "soków" czy też czterech płynów ciała: krwi, żółci, czarnej żółci i flegmy. I tak sangwinik to osoba optymistyczna, otwarta i towarzyska, nie ukrywa emocji, a dominuje w nim "krew". Melancholik wyróżnia się przewagą czarnej żółci, a więc jest pesymistą, ma tendencje do zaburzeń lękowych, jest też świetnym słuchaczem i ma problemy decyzyjne. U flegmatyka dominuje flegma, a cechuje go samokontrola oraz równowaga. Nie lubi pośpiechu, długo buduje relacje z innymi. Z kolei choleryka wyróżnia dominacja żółci, przez co jest to osoba lubiąca działać i dominować, ambitna, nie lubiąca krytyki.
Temperament jest pojęciem węższym niż osobowość, jednak ogrywa kluczową rolę w jej kształtowaniu. Temperament ujawnia się już w pierwszym roku życia, przy czym jest względnie stały, a jeśli zachodzą w nim zmiany, to są one bardzo powolne.
Cholerycy uważani są za osoby aktywne, porywcze i pobudliwe. Są szybcy w działaniu, niezależni, a przy tym samowystarczalni i zdeterminowani do osiągnięcia wyznaczonego celu (często ambitnego). Cholerycy mają skłonności przywódcze i potrzebę dominacji. Łatwo ich rozpoznać, ale nie zawsze łatwo stworzyć z nimi relację, ponieważ mają problem z utrzymaniem nerwów na wodzy - mówi się, że mają wybuchowy charakter. Zdarza im się wyładować swoje emocje na innych osobach, mają trudności z odreagowaniem, zwłaszcza krytyki. Gwałtowne reakcje choleryka mogą być dotkliwe dla otoczenia i często nieadekwatne do sytuacji.
Związek z cholerykiem może być trudny - w zależności od tego, jaki typ temperamentu i osobowość ma druga osoba pojawić się mogą różne problemy. Należy pamiętać, że choleryk to typ osoby, która łatwo wpada w gniew, może być porywcza i nieopanowana. Ponieważ dąży do dominacji może to prowadzić do konfliktów, a dodatkowo choleryk niełatwo przyznaje się do swoich błędów. Kłótnie z nim, zwłaszcza dla osób o zrównoważonym typie osobowości, mogą być zbyt porywcze. Choleryk z łatwością zdominuje osoby unikające konfliktów i mało asertywne. Mogą one znaleźć się w sytuacji, że lepiej ugryźć się w język iż zwracać cholerykowi uwagę w obawie przed jego reakcją.
Relacja z cholerykiem wymaga pracy nad związkiem, wymaganej od obu stron. Choleryk w związku często chce postawić na swoim, przy czym nie zawsze słucha potrzeb drugiej osoby.
Choleryk odnajdzie się w zawodach, w których wymagane jest energiczne podejście do pracy, a także szybkie podejmowanie decyzji. Poradzi sobie z nadzorowaniem pracy innych ludzi, z dużą ilością projektów, a także z pracą związaną z różnego rodzaju rywalizacją.
Cholerycy na ogół mają świadomość swojego talentu, są pewni siebie, często są także ekstrawertyczni, czyli dobrze czują się w centrum, lubią, kiedy uwaga innych jest na nich skupiona. Jednak nie każdy choleryk może osiągnąć sukces w pracy - wiele zależy od jego indywidualnych cech oraz od pracy nad sobą. Cholerycy łatwo ulegają presji, silnie odczuwają emocje, a więc i stres. Ponieważ źle znoszą krytykę, nie zawsze są dobrymi przywódcami.
Charakter choleryka nie pozwoli mu na wykonywanie monotonnej pracy, bez wyzwań, nudnej. Potrzebuje on doznań i bodźców. Zawody dla choleryka:
- branża reklamowa,
- dziennikarstwo,
- sprzedaż,
- przedstawiciel handlowy.
Osobę z tym typem temperamentu łatwo rozpoznać ze względu na charakterystyczne cechy, zwłaszcza zorientowanie na sukces, wybuchy gniewu, trudności w kontrolowaniu nerwów i emocji, szybkie działanie oraz potrzebę kontaktu z innymi ludźmi. Dobrze odnajdują się w sytuacjach wymagających dużej mobilizacji, ale często stale potrzebują uwagi oraz potwierdzania swojej wartości.
Jeśli chcesz sprawdzić, jaki masz temperament zapraszamy do placówek MindHealth, gdzie doświadczeni specjaliści pomogą ci określić twój typ osobowości, temperamentu oraz mocne i słabe strony.
Współpraca z cholerykiem może być trudna ze względu na wiele okoliczności - przede wszystkim choleryk z pewnością nie będzie dobrze znosił krytyki i uwag wygłaszanych przez innych. Ma on umiejętność szybkiego podejmowania decyzji, ale rzadko te decyzje konsultuje z innymi. Choleryk bywa wybuchowy i reaguje gniewem, kiedy coś nie układa się po jego myśli. Swoim temperamentem może zrażać inne osoby, zwłaszcza te powściągliwe w okazywaniu emocji (flegmatyka i melancholika). Cholery z całą pewnością będzie chciał przewodzić grupie (wykazuje cechy ekstrawertyka), a także osiągnąć cel za wszelką cenę. W przypadku niepowodzenia nie będzie ukrywał swojej złości i może chcieć obarczyć winą za niepowodzenie inne osoby.
Należy jednak pamiętać, że nie każdy wybuch gniewu lub złości jest winą temperamentu człowieka. Bycie cholerykiem nie zwalnia z przestrzegania pewnych zasad, a także z kultury pracy czy poszanowania innych ludzi. Dlatego na choleryczny charakter nie można "zwalać" każdej eskalacji emocji, a w momencie, kiedy otoczenie obawia się wypowiedzieć swoje zdanie, aby nie dolewać "oliwy do ognia" i nie rozjuszyć choleryka - należy skorzystać z konsultacji z lekarzem psychiatrą lub z psychologiem, aby osoba z cechami choleryka nauczyła się panować nad sobą, zwłaszcza w sytuacjach stresowych czy generujących emocje.
W przypadku choleryka ważne jest opanowanie technik relaksacyjnych, nauka medytacji, wyciszenia oraz wykonywanie ćwiczeń relaksacyjnych. Skonsultować z lekarzem warto nagłe wybuchy gniewu, z którymi dana osoba nie może sobie sama poradzić. Nauka odreagowania emocji we właściwy sposób powinna przynieść ulgę oraz pomóc osiągać cele oraz poprawić komunikację z ludźmi.
W przypadku związku choleryka z osobami i zupełnie odmiennym charakterze (melancholikiem i flegmatykiem zwłaszcza) warto skorzystać z psychoterapii dla par. Choleryk lubi dominować, a osoby ciche i spokojne łatwo zdominować tak, że nie będą w stanie wyrazić swoich potrzeb w obawie przed złością. Oczywiście postępując z osobą choleryczną w trakcie wybuchu złości warto zachowywać spokój, ale należy wypowiedzieć swoje zdanie, tak, aby nie pomijać własnych pomysłów i potrzeb. Jeśli choleryk nie radzi sobie ze swoim temperamentem to powinien stosować techniki relaksacyjne, a nie wyładowywać emocje na innych ludziach.
Jak radzić sobie z cholerykiem lub jak choleryk powinien radzić sobie ze swoim temperamentem? Chcesz dowiedzieć się więcej o sobie? Sprawdzić, jaki masz typ z czterech typów osobowości ustalonych w psychologii? A może potrzebujesz porady psychologa lub terapeuty w konkretnej sytuacji? Zapraszamy do placówek MindHealth.
Źródła
- M. Charczyński, Temperament - to się przydaje, dostęp 15.03.2024;
- G. Dietrich, Typologia osobowości, czyli słów kilka o cholerykach i innych temperamentach, dostęp 15.03.2024;
- J. Strelau, Temperament i typ układu nerwowego, dostęp 15.03.2024;
- J. Strelau, B. Zawadzki, Psychologia różnic indywidualnych, Gdańsk 2008, s. 780.
