Terapia kognitywna to forma psychoterapii, która jest oparta na założeniu, że sposób myślenia o sytuacjach życiowych wpływa na stan emocjonalny i zachowanie człowieka. Terapia poznawcza należy do podejść krótkoterminowych, zorientowanych na rozwiązywanie problemów.
Jeśli chcesz skorzystać z psychoterapii poznawczej, zgłoś się do MindHealth – Centrum Zdrowia Psychicznego.
Terapia kognitywna to jedno z podejść w psychoterapii. Uważa się w nim, że zaburzenia psychiczne są pochodnymi dysfunkcjonalnych struktur i wadliwie przebiegających procesów myślowych. Psychoterapia służy ich zidentyfikowaniu i modyfikacji.
Terapia poznawcza koncentruje się na teraźniejszości. Początkowo wykorzystywano ją do leczenia depresji i zaburzeń lękowych. Obecnie jest stosowana także w przypadku wielu innych problemów zdrowia psychicznego.
Najważniejszą rolę w rozwoju psychoterapii poznawczej odegrali psycholog kliniczny Albert Ellis (1913-2007) i psychiatra Aaron Beck (1921-2021). Obaj stworzyli terapie oparte na podobnych założeniach, stawiające sobie za cel pomoc Pacjentom w zmianie negatywnych, depresyjnych i dysfunkcyjnych przekonań, założeń i przewidywań na bardziej realistyczne, pozytywne i adaptacyjne.
Albert Ellis nazwał swoje podejście terapią racjonalno-emotywną (rational emotive therapy, RET), a potem – behawioralną terapią racjonalno-emotywną (rational emotive behavior therapy, REBT). Ellis uważał, że funkcjonowanie jednostki można ująć w prostym schemacie ABC.
A (activating event) to zewnętrzne wydarzenie, które człowiek może zinterpretować dzięki swoim racjonalnym lub irracjonalnym przekonaniom (B – belief system). W konsekwencji (C – consequence) pojawia się bardziej przystosowawcze lub nieprzystosowawcze zachowanie.
Racjonalne przekonania są źródłem zdrowia psychicznego, a irracjonalne – cierpienia i destrukcyjnych zachowań. Do najczęstszych irracjonalnych przekonań zalicza się, takie jak:
Według Ellisa istotę terapii można ująć w kolejny schemat – DEG. W trakcie procesu zmiany należy bowiem zakwestionować (D – disputing) irracjonalne przekonania, co prowadzi do bardziej racjonalnych przekonań, czyli nowej efektywnej filozofii (E – effective new philosophy). Stanowią one podstawę zachowań, które są w większym stopniu adaptacyjne (G – goal).
Aaron Beck stworzył terapię, którą nazwał poznawczą (cognitive therapy, CT). W późniejszych latach wzbogacono ją o techniki i procedury podejścia behawioralnego. Obecnie jest częściej stosowana jako zintegrowana terapia poznawczo-behawioralna (cognitive behavioral therapy, CBT).
Zdaniem Becka problemy zdrowia psychicznego to konsekwencja nieprzystosowawczych schematów poznawczych. Różnią się one treścią w zależności od zaburzenia i są źródłem specyficznych myśli automatycznych oraz zniekształceń poznawczych.
Myśli automatyczne to natychmiastowe, spontaniczne oceny sytuacji życiowych, które odgrywają główną rolę w kształtowaniu reakcji emocjonalnych i behawioralnych. Są one w różnym stopniu adekwatne do faktów (od 100-0 proc.). Ich treść nie zależy od sytuacji, ale jest specyficzna dla osoby i problemu zdrowia psychicznego – w zaburzeniach lękowych przeważnie dotyczy zagrożenia (np. „zaraz umrę” jako interpretacja kołatania serca w lęku napadowym), w depresji jest negatywna, a w przypadku stanów hipomaniakalnych – nierealistycznie pozytywna.
Mało adekwatne do faktów myśli automatyczne zawierają w sobie szereg zniekształceń poznawczych. Przyjmują one postać błędów logicznych i powodują tendencyjne interpretowanie napływających informacji. W związku z tym służą podtrzymywaniu i utrwalaniu dysfunkcjonalnych struktur poznawczych, a w konsekwencji – zaburzeń. Należy do nich np.:
Zniekształcenia poznawcze występują u każdej osoby, ale w zaburzeniach psychicznych są szczególnie utrwalone, a ich tendencyjność jest niekiedy skrajna.
Celem terapii poznawczej jest zidentyfikowanie i modyfikacja dezadaptacyjnych przekonań kluczowych (najgłębszych, ogólnych przekonań, których źródło tkwi w doświadczeniach życiowych), myśli automatycznych i zniekształceń poznawczych.
Przekonania wymagające zmiany dotyczą dwóch głównych obszarów – bezradności (np. „jestem słaba” należy zmienić na „jestem dość silna i potrafię”) oraz niezasługiwania na miłość (np. „nie da się mnie kochać” należy zmienić na „jestem warta miłości”). By tego dokonać, konieczne jest zastosowanie adekwatnych procedur i technik terapeutycznych.
Strategie i techniki stosowane w terapii poznawczej to m.in.:
W terapii poznawczej za niezbędny warunek dla skutecznego zadziałania procedur i strategii terapeutycznych uważa się relację pomiędzy Pacjentem i terapeutą. Dzięki niej możliwa jest wspólna praca nad zmianą.
Rolą Pacjenta jest ujawnianie i zgłębianie wcześniej słabo rozpoznawanych myśli i uczuć, a rolą terapeuty – prowadzenie i pomaganie mu w tym, często bolesnym, zadaniu.
Terapia jest zawsze poprzedzona diagnozą. Procedury służące przepracowaniu dezadaptacyjnych przekonań są skoncentrowane na kwestiach takich jak m.in.:
Podczas formułowania alternatywnych myśli Pacjent powinien monitorować towarzyszące im nastroje i pojawiające się zmiany w funkcjonowaniu.
Przy użyciu psychoterapii poznawczej leczone są:
Z psychoterapii poznawczej skorzystasz w klinikach MindHealth – Centrum Zdrowia Psychicznego. Nasze placówki działają w Warszawie, Poznaniu, Katowicach, Krakowie, Gdańsku i we Wrocławiu. Wizytę umówisz online lub dzwoniąc pod numer 22 566 22 24.
Proponujemy zarówno spotkania stacjonarne, jak i telemedyczne. Zapraszamy do zapisów na pojedyncze sesje psychoterapeutyczne lub do skorzystania z pakietu 5 sesji u wybranego psychoterapeuty.
Cena terapii kognitywnej w placówkach MindHealth – Centrum Zdrowia Psychicznego różni się nieznacznie w zależności od miasta i wynosi:
* Przedstawione ceny mają charakter informacyjny i nie stanowią oferty handlowej w rozumieniu Art.66 par.1 Kodeksu Cywilnego.