Ataki paniki

Ataki paniki to stan, w którym pacjenci doświadczają objawów fizjologicznych, które biorą za objawy poważnej choroby fizycznej. Zwracają się do terapeutów, chirurgów, neurologów, ale nie do psychiatrów. Nic dziwnego, że wyspecjalizowani lekarze nie znajdują patologii, a napady paniki nadal towarzyszą w życiu Pacjenta.

Napady paniki pojawiają się w różnych sytuacjach, często bez żadnego wyraźnego powodu, a ich objawy bywają naprawdę przerażające: duszenie się, zimne poty, drżenie rąk i całego ciała, uczucie ciężkości w klatce piersiowej, zawroty głowy, kołatanie serca.

Ważne jest, aby wiedzieć, że ataki paniki są wyłącznie problemem psychicznym, który wymaga konsultacji z psychiatrą. W walce z nimi stosuje się zarówno leczenie farmakologiczne, jak i psychoterapię, a specjaliści stosują również biofeedback, hipoterapię, arteterapia i inne techniki wspomagające, jeśli to konieczne.

Nieleczone ataki paniki mogą spowodować jeszcze większe problemy ze zdrowiem, dlatego warto wcześnie na nie zareagować. Ty lub bliska Ci osoba doświadczacie napadów lęku? Skontaktuj się z Centrum Zdrowia Psychicznego MindHealth, aby uzyskać pomoc.

Większość lekarzy z doświadczeniem w medycynie ratunkowej wie, że bardzo wysoki odsetek pacjentów, którzy trafiają na izbę przyjęć, cierpi na ataki paniki. Pacjenci ci doświadczają ataków paniki o różnym nasileniu przez miesiące, a nawet lata. Atak to połączenie wielu objawów, zarówno fizycznych, jak i psychicznych.

Najczęstsze to uczucie duszności, przyspieszone bicie serca, zawroty głowy i nudności. Powszechne są również uczucia skrajnego osłabienia, niestabilności emocjonalnej, uczucie „rozdwojonej jaźni”, mrowienie lub zaburzenia czucia, możliwe są także objawy ze strony przewodu pokarmowego, które utrudniają codzienne funkcjonowanie.

Atakom paniki towarzyszy silny niepokój, a nawet strach, Pacjent boi się utraty przytomności, „zwariowania” lub śmierci. Cały ten zestaw objawów napadów paniki robi nieraz przerażające wrażenie: nieprzypadkowo personel medyczny może podejrzewać poważną patologię już na pierwszym etapie badania.

Należy zauważyć, że pierwszym etapem diagnozy lęku napadowego jest kompleksowe badanie terapeutyczne i neurologiczne, obejmujące metody laboratoryjne i środowiskowe. Tylko wykluczając patologię fizyczną, możemy mówić o mentalnym pochodzeniu napadów.

Ważne jest, aby wiedzieć, że podczas ataków paniki w organizmie dochodzi do zwiększonego uwalniania substancji biologicznie czynnych i hormonów. W wyniku tego procesu podczas ataku może wzrosnąć ciśnienie krwi, poziom cukru we krwi, a na EKG może pojawić się tachykardia. Ale wszystkie te zmiany wcale nie wskazują na obecność choroby fizycznej.

Ataki paniki przebiegają nieco inaczej u różnych grup Pacjentów: przyjrzyjmy się typowym objawom tego stanu u mężczyzn, kobiet i dzieci.

Mężczyźni częściej podczas ataków skarżą się na:

• ociężałość w okolicy serca;
• ból głowy;
• strach;
• agresję;
• napady gorąca.

Podczas ataków paniki mężczyźni mają tendencję do działania impulsywnych – piją alkohol, aby powstrzymać strach, mają obsesję na punkcie zamykania okien i drzwi.

Kobiety podczas ataku paniki doświadczają następujących objawów:

• duszności;
• ból w okolicy serca;
• zwiększona potliwość;
• panika ogólna;
• strach przed śmiercią;
• huśtawki emocjonalne;
• nerwowe drżenie;
• drżenie kończyn.

U kobiet objawy napadu paniki leżą w sferze emocjonalnej, wynika to w dużej mierze z pracy hormonów i cech psychotypu. Pacjentki nierzadko tracą przytomność z powodu nadmiaru emocji.

Ataki paniki u dzieci są bardziej skoncentrowane na doznaniach somatycznych:

• ból w klatce piersiowej;
• niestrawność;
• ból głowy;
• ataki astmy;
• strach.

Dzieci często reagują otępieniem w momencie napadu paniki. Podczas ataku chowają się w kącie lub pod kocem (w miejscach, w których czują się bezpiecznie) i samotnie przeżywają atak.

Przyczyny występowania ataków paniki są różne i mają podłoże zarówno psychologiczne, jak i organiczne. Do najczęstszych ich przyczyn należą:

• Stresujące sytuacje, silne przeżycia emocjonalne (kłopoty w życiu rodzinnym, utrata pracy, choroba lub śmierć bliskich);
• Lęki i fobie (często ataki paniki mogą być spowodowane zaburzeniem fobii lub silnymi lękami);
• Osobliwości psychotypu (udowodniono, że osoby podejrzliwe, niespokojne znacznie częściej mają napady paniki);
• Dziedziczność (jeśli członkowie najbliższej rodziny mają historię epizodów paniki, możliwe jest, że przyczyną ataków paniki jest czynnik genetyczny);
• Choroby somatyczne i neurologiczne (choroby sercowo-naczyniowe, udary mózgowo-naczyniowe i inne zaburzenia pochodzenia organicznego mogą wywoływać ataki paniki).

Pacjent cierpiący na ataki paniki powinien wiedzieć, że pomimo pozornej ciężkości stanu nie grozi mu niebezpieczeństwo. Sam atak paniki nie jest niebezpieczny i nie pociąga za sobą poważnych konsekwencji fizjologicznych.

Ale jednocześnie psychologiczne konsekwencje odroczonych ataków paniki są dość poważne. Świadomie lub podświadomie osoba nimi dotknięta oczekuje kolejnych napadów lęku. Ma to wpływ na całe jej życie. Taka osoba stara się ograniczać ruchy, chce być sama, unika hałaśliwych, zatłoczonych miejsc. Często przestaje korzystać z komunikacji miejskiej, boi się oddalać od domu, boi się znaleźć się w miejscach, w których pomoc medyczna nie może być udzielona natychmiast.

Ataki paniki są często powikłane objawami depresyjnymi, upośledzoną zdolnością koncentracji i utratą zainteresowania życiem. Ciężkie formy ataków paniki mogą powodować niepełnosprawność, komplikacje w życiu osobistym i rodzinnym. Dlatego ważne jest, aby w odpowiednim czasie skonsultować się z lekarzem, który zaleci skuteczne leczenie, a także udzieli zaleceń dotyczących zapobiegania atakom paniki w przyszłości.

Metody leczenia napadów paniki są zróżnicowane i dobierane są w każdym przypadku indywidualnie, w zależności od przyczyny choroby, ciężkości przypadku i historii napadów paniki.

Wśród metod leczenia napadów paniki wymienia się:

• farmakoterapię,
• psychoterapię (poznawczo-behawioralna, dynamiczna, wspomagająca),
• w razie potrzeby stosuje się także pomocnicze metody psychoterapii (biofeedback, hipoterapia, terapia sportowa, arteterapia i inne techniki).

Po zakończeniu kuracji lekarze i specjaliści mogą kontynuować konsultacje z Pacjentem, dostosowują leczenie i wydają kolejne zalecenia. Jest to bardzo ważny etap na drodze do wyzdrowienia, ponieważ Pacjent wraca do swojego zwykłego środowiska i może ponownie znaleźć się w sytuacjach, w których doświadczył napadów paniki.

Należy zauważyć, że napady paniki są jednym z najczęstszych powodów zgłaszania się do poradni zdrowia psychicznego.

Ataki paniki często pojawiają się z powodu długotrwałego stresu, dlatego, aby uniknąć nawrotów, wskazane jest odseparowania się jak najdalej od jego źródeł. Psychoterapia odgrywa znaczącą rolę — wskazane jest regularne odwiedzanie psychologa lub psychoterapeuty i stosowanie się do wszystkich zaleceń specjalisty.

Zasadniczo w przypadku ataków paniki zalecane są:

• rzucenie alkoholu i palenia (alkohol jest naturalnym środkiem depresyjnym, palenie podnosi tętno, co prowadzi do stanu, który pojawia się podczas stresu);
• zdrowy sen. Na sen należy przeznaczyć co najmniej 8 godzin dziennie, co przyczyni się do ogólnego wzmocnienia organizmu;
• unikanie stresu. Jeśli twoja praca jest zbyt nerwowa, warto ją zmienić, aby zapobiec nawrotom napadów paniki;
• więcej płynów. Wskazane jest wypijanie co najmniej 1-1,5 litra płynów dziennie, przy czym większość powinna stanowić czysta woda destylowana;
• ćwiczenia fizyczne. Pomocne są systematyczne wizyty na siłowni, które obniżają kortyzol, a umiarkowane obciążenie prowadzi do normalizacji nastroju;
• przyjmowanie leków. Leki przeciwdepresyjne i przeciwlękowe mogą pomóc wyrównać stan emocjonalny. Leki powinny być wybierane wyłącznie przez psychiatrę, aby uniknąć skutków ubocznych.

Metody wzmacniania psychicznej stabilności obejmują wszelkie działania, które mają pozytywny wpływ na organizm Pacjenta – w szczególności hobby, spędzanie czasu z przyjaciółmi, osobami o podobnych poglądach, czynności przynoszące przyjemność (wizyta w SPA, masaż lub zakupy) oraz zdrowy tryb życia.

Ponadto, jeśli wcześniej doświadczyłeś ataków paniki, musisz okresowo odwiedzać swojego psychoterapeutę lub psychologa. Specjalista zawsze będzie w stanie skorygować zachowanie i reakcję Pacjenta, pomóc uporać się ze stresem i zasugerować, co zrobić, aby poprawić  zdrowie psychiczne.

Bibliografia:

• A. Kurpatow, Jak pokonać ataki paniki?, Moskwa 2020;
• P. Fedorenko, Psychosomatyka, Moskwa 2021.