Nerwica natręctw

Nerwica natręctw – inaczej zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD – z angielskiego: obsessive-compulsive disorder) – to rodzaj zaburzenia lękowego, który przejawia się w tym, że osoba zaburzona nadmiernie się zamartwia lub przejmuje mało realnym lub zupełnie nierealnym zagrożeniem i próbuje sobie radzić z uczuciem lęku poprzez wykonywanie pewnych czynności (rytuałów). Te często powtarzające się, myśli i obrazy zakłócające zachowanie nazywane są obsesjami lub myślami natrętnymi, a rytualne czynności wykonywane, by te myśli zagłuszyć, pozbyć się ich lub zapobiec „katastrofie”, to kompulsje lub czynności natrętne.

Pewna niewielka doza obsesji i kompulsji pojawia się u każdego i jest całkowicie prawidłowa. Zwłaszcza dzieci w wieku przedszkolnym często celebrują jakieś rytuały — np. związane z jedzeniem, kąpielą czy zasypianiem. To pozwala im uporządkować i zrozumieć otaczający je świat, a dzięki temu czuć się bezpiecznie. Dzieci w szkole podstawowej z kolei często wprowadzają rytuały do zabaw i gier zespołowych, namiętnie coś zbierają i z upodobaniem porządkują swoje zbiory. Rytuały te pomagają im bezpieczniej uczestniczyć w świecie społecznym i panować nad lękiem związanym z chaosem. Jednak gdy natrętne, obsesyjne myśli budzą silny niepokój i lęk, a kompulsje stają się tak częste, że zakłócają normalne, codzienne funkcjonowanie dziecka czy młodego człowieka – mamy do czynienia z OCD.

Przyczyna występowania OCD nie jest do końca znana. Dotychczasowe badania wskazują na neurobiologiczną przyczynę OCD (deficyt neuroprzekaźnika zwanego serotoniną). Ponadto fakt, że OCD częściej występuje u osób, u których w rodzinach już były osoby z OCD, wskazuje także na genetyczne podłoże zaburzenia.

OCD diagnozowane jest czasem u dzieci, jednakże jest to przede wszystkim dość powszechna choroba występująca wśród młodzieży, pojawiająca się zwykle ok. 15 roku życia. Częściej zapadają na nią chłopcy niż dziewczęta.

Najczęściej występujące symptomy OCD to:

• bardzo silne koncentrowanie się na zarazkach, brudzie i zakażeniu;
• ciągle pojawiające się wątpliwości (np. „czy na pewno zamknęłam drzwi?”);
• spędzanie dużej ilości czasu liczeniu, myśleniu o liczbach lub sekwencjach liczbowych;
• nadmierne zwracanie uwagi na symetrię, porządek, dokładność;
• niechciane myśli przeczące wierzeniom religijnym danej osoby;
• bardzo silna potrzeba, by wiedzieć lub pamiętać o bardzo mało istotnych sprawach;
• nadmierne koncentrowanie się na szczegółach;
• nadmierne zamartwianie się, że coś strasznego może się wydarzyć;
• natrętne myśli dotyczące przemocy, skrzywdzenia kogoś, zabicia lub zrobienia krzywdy sobie;
• agresywne myśli, impulsy i zachowania.

W przypadku dzieci i młodzieży postawienie diagnozy OCD możliwe jest wtedy, gdy obsesje i kompulsje z nimi związane (np. mycie rąk, sprawdzanie zamków) są na tyle uciążliwe i częste, że negatywnie wpływają na jakość życia dziecka. W większości przypadków zachowania kompulsywne zabierają więcej, niż godzinę dziennie, a niepokój i lęk z nimi związane negatywnie wpływają na intelektualne funkcjonowanie dziecka. Warto również pamiętać, że o ile dorośli z OCD przeważnie zdają sobie sprawę, że ich zachowanie jest nieco niezwykłe, dzieci i młodzież często nie potrafią dostrzec nieracjonalności czy dziwaczności swojego zachowania lub myśli.

Pacjenci z zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym są leczeni najczęściej za pomocą psychoterapii, w części przypadków wspomaganej leczeniem farmakologicznym. Ponieważ nerwica natręctw polega na kompulsyjnym wykonywaniu określonych czynności lub powtarzaniu myśli, w zwalczaniu jej najskuteczniejsza jest zwykle terapia poznawczo-behawioralna, skupiająca się na wygasaniu niepożądanych zachowań, a wzmacnianiu — właściwych. Leczenie tra zwykle od kilku do kilkunastu miesięcy.