Jak wygląda wizyta u psychiatry? Pytania

Wizyta u psychiatry przebiega podobnie, jak wizyta u każdego innego lekarza, dlatego nie ma powodu, aby bardziej się jej bać. Po standardowym przywitaniu rozpoczyna się od wywiadu z Pacjentem, rozmowy o problemie, a następnie specjalista stawia diagnozę. Już podczas pierwszej wizyty u psychiatry jest możliwość rozpoczęcia leczenia farmakologicznego lub otrzymania zwolnienia. Wszystko zależy jednak od stopnia nasilenia objawów u Pacjenta i jego oczekiwań.

Pierwsza wizyta u psychiatry opiera się w dużej mierze na wywiadzie z Pacjentem. Lekarz pyta o cel wizyty i objawy, jakie występują. Dobrze jest wcześniej przygotować sobie odpowiedzi na niektóre pytania. 

Najczęściej lekarz psychiatra pyta:

• Od kiedy występują objawy? Jakie mają nasilenie?

Pacjent powinien zastanowić się, kiedy po raz pierwszy pojawiły się u niego niepokojące objawy. Kiedy doszło do ich nasilenia? Czy można je powiązać z jakimiś konkretnymi sytuacjami, np. w przypadku występowania ataków paniki – kiedy się pojawiają? Czy Pacjent ma je codziennie, raz na jakiś czas, kilka razy dziennie. Czy występują objawy dodatkowe, a jeśli tak — to jakie.

Przygotowanie się przez Pacjenta do wizyty ułatwi lekarzowi postawienie diagnozy i ewentualne skierowanie osoby doświadczającej trudności na terapię, która pomoże jej uporać się z problemem.

• Jak objawy wpływają na codzienne funkcjonowanie Pacjenta?

Lekarz, zanim zdecyduje się na przepisanie leków, zapyta Pacjenta o to, jak objawy wpływają na jego życie. Czy bardzo utrudniają codzienne funkcjonowanie, jak Pacjent sobie radzi w tych sytuacjach? Psychiatra może także nauczyć Pacjenta technik radzenia sobie w trudnych sytuacjach, np. technik oddechowych w sytuacjach stresowych.

• Mogą pojawić się także pytania o sytuację życiową.

Psychiatra chce mieć ogląd sytuacji, dlatego może dopytywać Pacjenta o pewne kwestie – np. związane z życiem rodzinnym, zawodowym, relacje z rodzicami, partnerem, dziećmi. Specjalista będzie chciał powiązać występowanie objawów z sytuacją Pacjenta i zalecić jak najlepsze leczenie, które może obejmować nie tylko leki, ale i psychoterapię w konkretnym nurcie.

Ważne, aby szczerze i bez skrępowania powiedzieć lekarzowi o trudnościach, z którymi się mierzysz. Jeżeli odczuwasz wstyd lub obawy przed otworzeniem się przed obcą osobą, postaraj się uświadomić sobie, że jest to osoba, która wykształciła się w kierunku rozwiązywania trudności natury psychicznej i prawdopodobnie od lat rozmawia z pacjentami doświadczającymi podobnych objawów, jak Ty.

Psychiatra nie będzie Cię oceniał, a wszystko, co powiesz, zostanie między Wami. Spokojnie Cię wysłucha, a następnie udzieli profesjonalnej pomocy. Pacjent w gabinecie może czuć się w pełni bezpieczny – psychiatrę obowiązuje tajemnica zawodowa, zatem nic, co powie Pacjent, nie opuści ścian gabinetu. Pamiętaj też, aby wspomnieć o wszystkich swoich chorobach i przyjmowanych lekach – być może niektóre z nich mogą wpływać na pewne zaburzenia (np. na zaburzenia erekcji), a pełen ogląd sytuacji pozwoli na lepsze dobranie leków i zminimalizowanie ich skutków ubocznych.

Pamiętaj jednak, że nie masz obowiązku odpowiadania na wszystkie pytania, zwłaszcza jeśli sprawia to dyskomfort. Jeśli Pacjent bardzo się wstydzi lub nie chce o czymś rozmawiać podczas pierwszej wizyty u psychiatry, powinien o tym powiedzieć. Specjalista uszanuje wolę Pacjenta i nie będzie wypytywał dalej.

Wizyta u psychiatry trwa zazwyczaj 20-40 minut: pierwsze spotkanie jest zwykle dłuższe (w MindHealth Pacjent zapisuje się na 40-minutową konsultację pierwszorazową), natomiast te kolejne trwają krócej (wg grafiku: 20-25 minut). Podczas pierwszej wizyty ustala się także termin kontroli, czyli kolejnej wizyty. W zależności od zaleceń może być ona wyznaczona za około 4-6 tygodni.

Do psychiatry powinny zgłosić się osoby odczuwające przewlekły smutek, apatię, utratę sił i energii do działania – nawet chodzenia do pracy czy wstawania z łóżka. Warto rozważyć wizytę u specjalisty wtedy, kiedy namawiają do tego bliscy – być może Pacjent sam nie zauważa jeszcze problemu.

Niezwłocznie do psychiatry należy się zgłosić z członkiem rodziny wtedy, kiedy pojawi się choćby jeden z wymienionych objawów:

• występuje utrata kontaktu z rzeczywistością;
• pojawiają się myśli samobójcze;
• Pacjent okalecza się;
• pojawia się chęć zrobienia krzywdy komuś innemu (także agresja);
• Pacjent odmawia jedzenia;
• występuje nasilona apatia (Pacjent nie wstaje z łóżka).

Na wizytę do psychiatry mogą skierować Pacjenta psycholog lub psychoterapeuta, jeśli uznają, że jest to niezbędne. Psycholog i terapeuta nie mogą kierować na leczenie farmakologiczne ani wypisywać zwolnień, dlatego w sytuacji, kiedy uznają to za niezbędne, kierują do odpowiedniego specjalisty. Wizyty u tego typu specjalistów nie należy się bać.

Do wizyty u specjalisty zajmującym się zdrowiem psychicznym powinno skłonić Pacjenta:

• unikanie kontaktów z innymi ludźmi;
• ciągłe napięcie;
• poczucie bezradności, braku wpływu na swoje życie;
• stałe zmęczenie;
• natłok myśli;
• ataki lęku panicznego;
• silny stres i nieumiejętność radzenia sobie z nim;
• zaburzenia zachowania;
• brak motywacji;
• trudna sytuacja życiowa (tzw. sytuacja kryzysowa).

Psycholog i terapeuta mogą rozpoznać zaburzenie, ale leczeniem zajmuje się lekarz psychiatra, dlatego jeśli Pacjent zostanie skierowany do psychiatry, powinien niezwłocznie udać się na wizytę. Wdrożenie farmakoterapii może przyspieszyć efekty terapii i znacznie poprawić codzienne funkcjonowanie Pacjenta. Stosowania leków nie trzeba się obawiać, ale należy stosować się do zaleceń lekarza i powiedzieć o wszystkich przyjmowanych preparatach, aby wykluczyć ewentualne interakcje między lekami.

Psychiatra to lekarz, który zajmuje się leczeniem m.in. następujących zaburzeń:

• nerwicy;
• problemów ze snem;
• zaburzeń erekcji;
• zachowań maniakalnych;
• zaburzeń osobowości;
• schizofrenii;
• choroby afektywnej dwubiegunowej;
• zaburzeń odżywiania;
• ataków paniki;
• zespołu stresu pourazowego;
• depresji.

Obejrzyj też rozmowę z naszym psychiatrą — dr Wojciech Łężak wyjaśnia, jakimi kryteriami kierować się podczas wyboru specjalisty i jaki jest przebieg pierwszego spotkania.

Psychiatra już podczas pierwszej wizyty może przepisać leki. Zazwyczaj dawkowanie rozpoczyna się od najniższych dawek. Leki trzeba brać pod nadzorem lekarza, z tego względu, że niektóre z nich mogą działać uzależniająco.

Należy także pamiętać, że farmaceutyki nie działają od razu – zazwyczaj na efekty trzeba poczekać około miesiąca, a o długości terapii decyduje lekarz. Bardzo ważne, aby przestrzegać wszystkich zaleceń, bowiem wiele leków ma działanie uzależniające i może wchodzić w interakcje z innymi lekami, dlatego podczas wizyty należy zawsze powiedzieć o wszystkich stosowanych specyfikach.

Pacjent powinien zastosować się do zaleceń lekarza i cierpliwie czekać na efekty leczenia. 

Leki najczęściej przepisywane podczas wizyty u psychiatry to:

1. Leki na depresję (selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny (SNRI), trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD), inhibitory monoaminooksydazy (IMAO));
2. Leki przeciwlękowe (inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne blokujące wychwyt serotoniny oraz inhibitory monoaminooksydazy (IMAO)). Dawki są zazwyczaj wyższe niż w przypadku leczenia depresji;
3. Leki uspokajające i nasenne (leki uspokajające (anksjolityczne), nasenne z grupy benzodwuazepin, leki nasenne nowej generacji – Z-leki (zaleplon, zopiklon, zolpidem).

Każda kolejna wizyta u psychiatry polega na kontroli i monitorowaniu postępów leczenia. Pacjent powinien przygotować sobie odpowiedź na pytanie, czy widzi poprawę i na czym ona polega.

Wizyta kontrolna odbywa się zazwyczaj po 4-6 tygodniach od pierwszej wizyty, aby Pacjent i lekarz mogli ocenić działanie leków. Podczas wizyty kontrolnej lekarz zapyta Pacjenta o samopoczucie, o to, czy coś się zmieniło w jego życiu, czy podjął terapię i czy widzi poprawę w codziennym funkcjonowaniu. Być może zaleci odstawienie niektórych leków (np. nasennych lub uspokajających) albo zwiększy dawkę leków antydepresyjnych.

Należy zawsze stosować się do zaleceń lekarza – jeśli zaleca zmniejszać lub zwiększać stopniowo dawkę, to tak trzeba robić. Podczas kontroli należy powiedzieć także o wszelkich skutkach ubocznych farmakoterapii, np. o nadmiernej senności czy bólach głowy. Lekarz oceni, czy nie trzeba zmienić preparatu.

Kolejna wizyta u psychiatry jest zazwyczaj krótsza od pierwszej, co przekłada się także na niższą cenę.