Uzależnienie od internetu i komputera

Już w latach 90. XX wieku nowojorski psychiatra Goldberg zauważył, że internet może nieść zagrożenie dla zdrowia psychicznego, lecz jeszcze nie wiązał tego z uzależnieniem.

Uzależnienie od internetu znane jest pod różnymi nazwami, takimi jak siecioholizm, cybernałóg, czy uzależnienie internetowe. Choć występuje wiele określeń, to wszystkie oznaczają to samo. Różnorodność określeń wynika z braku jednoznacznej definicji zjawiska, przez co badacze stosują je zamiennie. Badaczka Kimberly Young ostatecznie wskazała na tę kwestię, używając określenia uzależnienie internetowe.

Nałóg pojawia się, dopiero gdy Pacjent traci kontrolę nad czasem korzystania z sieci i sposobu, w jaki to robi. To ważne, ponieważ sam czas poświęcony na korzystanie z internetu nie jest wyznacznikiem, jeśli osoba używa go w celach zawodowych lub do nauki. Uzależnienie od internetu może koncentrować się tylko wokół jednego lub kilku miejsc w sieci. Przykład stanowią chat-roomy, kompulsywne sprawdzanie nowych wiadomości czy odświeżanie komunikatorów. Uzależnienie mogą powodować portale społecznościowe, serwisy newsowe, gry online, komunikatory, czaty i strony z pornografią. Uzależniać może też samo obcowanie z internetem, a nie jakaś konkretna czynność. Sama świadomość bycia online sprawia, że użytkownik czuje się odprężony, czerpie z tego faktu przyjemność.

Niestety poszukując definicji zaburzenia, nie znajdziemy jej w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 ani DSM-5. Specjaliści w swoich publikacjach starają się więc samodzielnie zdefiniować zjawisko, nawiązując w szczególności do kwestii nałogowego używania internetu. Samo uzależnienie oznacza silną zależność organizmu od wykonywania konkretnej czynności lub przyjmowania substancji. W przypadku omawianego zaburzenia czynnikiem uzależniającym jest wykonywanie czynności, jaką jest korzystanie z internetu.

Jedną z częściej przytaczanych definicji jest ta autorstwa Kimberly Young, która określa tzw. patologiczne używanie internetu jako zaburzenie kontroli nawyków niepowodujące intoksykacji, jednak w sposób istotny i wyraźny pogarsza funkcjonowanie Pacjenta we wszystkich sferach jego życia.

Profesor Richard A. Davis dodatkowo wyróżnia dwa typy uzależnienia od internetu:

• specyficzny, który polega na korzystaniu z internetu w celu dotarcia do konkretnych treści, np. pornografii;
• niespecyficzny, czyli związany z samym, bezcelowym używaniem internetu.

Pierwszy typ uzależnienia dotyczy także czynników uzależniających, jakie dostępne są również poza siecią, np. hazardu. Jak wskazują badacze, model ten służy realizacji celów. Często podlega planowaniu. Natomiast w drugim przypadku wszystko dzieje się spontanicznie i wynika z ciągłej potrzeby bycia online, niezależnie od tego, jakie strony użytkownik dokładnie przegląda. Ten typ przypadłości często wiąże się z innymi zaburzeniami, np. depresją, czy lękiem. W specyficznym uzależnieniu jednostka osiąga gratyfikację w wyniku kontaktu z określonym rodzajem treści. Druga opcja bywa wiązana z samotnością, czy poczuciem izolacji. Nadużywanie internetu pomaga Pacjentowi w radzeniu z sobie z napięciem emocjonalnym.

Główne objawy uzależnienia od internetu, jakie wyróżnia literatura to:

• zaabsorbowanie internetem, ciągłe myślenie o tym, by być online;
• odczuwanie potrzeby bycia online w celu uzyskania satysfakcji;
• nieudane próby ograniczania internetu;
• doświadczanie negatywnych afektów w razie ograniczania możliwości używania internetu, np. irytacji;
• problemy z organizowaniem czasu przebywania on-line;
• występowanie problemów osobistych i społecznych w wyniku używania internetu;
• próby ukrycia swojego zaabsorbowania internetem poprzez manipulacyjne zachowania;
• używanie internetu w celu regulacji emocji (ucieczki od negatywnych).

Warunkiem wystawienia diagnozy jest wystąpienie u osoby uzaleznionej od internetu przynajmniej 5 spośród powyższych objawów w ciągu ostatniego roku.

Z czasem osoba uzależniona musi wydłużać czas obcowania z siecią, aby uzyskać satysfakcję. Dotychczasowa częstotliwość użytkowania internetu nie daje już zaspokojenia. Pacjent wykazuje zainteresowanie wszelką formą aktywności, jaką oferuje internet. Rezygnuje natomiast z czynności rodzinnych lub zawodowych, ponieważ woli przeznaczać czas na surfowanie w sieci. Według azjatyckich badań z 2009 roku internauci również doświadczają zespołu abstynencyjnego, który wiąże się z pobudzeniem tych samych okolic mózgu, jak uzależnienie od narkotyków. Jeśli Pacjent już doświadcza pewnych zaburzeń, nadmierne korzystanie z internetu może je zaostrzać.

Internet i komputer znacząco ułatwiają nam życie. Możemy dopełniać formalności bez wychodzenia z domu, robimy zakupy i szybko odnajdujemy informacje, jakie kiedyś były dostępne jedynie w bibliotekach. Pojawienie się komputera i internetu sprawiło, że powstało wiele nowych stanowisk pracy. Obecnie więc leżą one u podstaw codziennego funkcjonowania ludzi. Dlatego też rzadko zauważamy problem uzależnienia od internetu i komputera. Sam czas spędzony na ich użytkowaniu nie jest jedynym wyznacznikiem zaburzenia.

Raport z ogólnopolskiego badania uczniów NASTOLATKI 3.0 wskazuje na stały wzrost liczby godzin spędzanych w internecie przez nastolatków. Niemal co dziesiąty nastolatek ma spędzać w sieci ponad 8 godzin dziennie. Co trzeciego nastolatka cechują kryteria problematycznego używania internetu. Wielu z badanych jest w stanie zrezygnować z nauki na rzecz przebywania w sieci. Badania CBOS z 2012 roku wskazały na zagrożenie uzależnieniem od internetu 2,5% Polaków. Objawy zaburzenia wykazywało ok. 100 tys. osób. Skala problemu jest więc wysoka, a skutki uzależnienia od komputera i internetu są na tyle poważne, że pomoc specjalisty jest niezbędna w leczeniu. 

Możemy wyróżnić psychologiczne i społeczne skutki uzależnienia od internetu. Psychologiczne to np. rozwój postawy egocentrycznej Pacjenta, depresja, zaburzenia, ograniczenie zainteresowań, czy zanik więzi emocjonalnych. Społeczne natomiast obejmują pracę, szkołę i życie rodzinne. To także rozregulowanie cyklu dobowego i zaniedbanie zdrowia.

Uzależnienie od internetu bywa bagatelizowane ze względu na pozornie znikomy wpływ na życie Pacjenta. Nie jest kojarzone z tak zaawansowanymi skutkami, jak np. uzależnienie od alkoholu czy narkotyków. Wrażenie to jest jednak złudne. W rzeczywistości skutki uzależnienia od internetu są bardzo poważne. Obejmują przede wszystkim degradację relacji z innymi ludźmi, gdyż Pacjenci nie mają już ochoty na spotkania na żywo. Podobnie jak w przypadku uzależnienia od alkoholu Pacjent zaniedbuje życie rodzinne. Nie spełnia swoich ról społecznych, gorzej radzi sobie z pracą, czy nauką. Może nawet pomijać posiłki. Ostatecznie uzależnienie od internetu może prowadzić także do rozwoju nowych zaburzeń.

Inne konsekwencje obejmują także zdolności intelektualne. Osoba uzależniona porzuca dotychczasowe hobby, ogranicza zasób słownictwa, wprowadzając do języka slang internetowy i skróty. Skutki uzależnienia dotykają także organizmu Pacjenta. Chory nie dojada, nie dba o długość i jakość snu, często także ignoruje czynności higieniczne. Uzależnienie od internetu przede wszystkim prowadzi do utraty kontroli nad własnym zachowaniem. W niektórych przypadkach osoby uzależnione mogą doświadczać mimowolnych ruchów palców, przypominających naciskanie klawiszy na komputerze.

Internet umożliwia osobom niepewnym i o niskiej wrażliwości emocjonalnej budowanie własnej osobowości. Przez internet można ukryć wiek, swój wygląd, a nawet cechy charakteru. Pacjenci mogą się przedstawiać jako ktoś inny, osoba silna, mają także szansę do pozornie anonimowego uzewnętrznienia siebie, swoich obaw i tajemnic. Według badań to osoby samotne są bardziej podatne na rozwój uzależnienia od internetu. Zaburzenie to w szczególności dotyka mężczyzn, rzadziej kobiet. Narażone na uzależnienie są również osoby o zaniżonym poczuciu własnej wartości. Poszukują one w świecie wirtualnym wsparcia, starają się zaspokoić potrzebę przynależności. Mogą się komunikować z innymi w poczuciu bezpieczeństwa. Pacjenci, spędzając czas w internecie, uciekają od rzeczywistości. Osoby przebywające w internecie mogą sobie rekompensować niezrealizowane potrzeby. Podczas obcowania z siecią doświadczają gratyfikacji.

Zjawisko uzależnienia od internetu może się rozwinąć na gruncie innych zaburzeń psychicznych. Podstawę stanowią zaburzenia osobowości, depresja, czy fobia społeczna.

Według niektórych badaczy na rozwój zaburzenia mogą mieć wpływ także cechy osobowości psychopatycznej. Na podatność wpływa także niska samoocena, introwersja, czy wysoki poziom neurotyczności. Uzależnienie od internetu jest także w pewnym stopniu determinowane predyspozycjami osobistymi Pacjentów, w szczególności cechami osobowości.

Kluczowe w kontekście uzależnienia jest ustalenie powiązań cech z grupy tzw. wielkiej piątki. Są to:

1. Ekstrawersja — określająca osoby towarzyskie, aktywne i energiczne;
2. Neurotyczność — oznacza podatność na negatywne emocje, takie jak np. lęk;
3. Otwartość na doświadczenie — wskazuje na potrzebę poszukiwania wrażeń;
4. Ugodowość — dotyczy osób ufnych i altruistycznych;
5. Sumienność — określa poziom determinacji jednostki w działaniu.

Literatura wskazuje na powiązania niektórych z tych cech osobowości z uzależnieniem od internetu. Podłoże do rozwoju zaburzenia stanowi niski poziom ekstrawersji i wysoki neurotyczności.

Badacze proponują różne modele teoretyczne uzależnienia od internetu. Jeden z nich to neuropsychologiczny model. Zakłada, że użytkowanie internetu może stymulować ośrodkowy układ nagrody, powodując przyjemny stan. Pacjenci, dążąc do tego uczucia, spędzają w sieci więcej czasu. W tym przypadku uzależnienie przebiega etapowo.

• Etap 1. Prymitywny popęd — Pacjent dąży do osiągnięcia przyjemności;
• Etap 2. Doświadczenie przyjemności — moment stymulacji centralnego układu nerwowego skłaniający do ponownego używania sieci;
• Etap 3. Tolerancja — następuje podwyższony próg odczuwania przyjemności. Pacjent musi częściej korzystać z internetu, by odczuwać przyjemność;
• Etap 4. Reakcja abstynencyjna — następuje w wyniku zaniechania korzystania z internetu. Powoduje zaburzenia nastroju, bezsenność i negatywne emocje;
• Etap 5. Pasywne radzenie sobie — Pacjent może zachowywać się agresywnie i unikać wyzwań;
• Etap 6. Efekt lawiny — chory korzysta z internetu nałogowo, by odczuwać przyjemność i uniknąć objawów zespołu abstynencyjnego.

Kolejny przykład to model poznawczo-behawioralny. W tym przypadku za przyczyny rozwoju zaburzenia uznaje się czynniki psychopatologiczne i środowiskowe. Potrzeba używania internetu wynika ze sposobu myślenia jednostki, jej przekonań i postrzegania otoczenia. Chory surfowanie w sieci wiąże z pozytywnym samopoczuciem i wypracowuje w sobie schematy zachowań wpływające na rozwój uzależnienia.

Osoby uzależnione może cechować przyjacielska postawa w sieci, która wynika z ich trudności nawiązania relacji międzyludzkich w rzeczywistości. Ponadto według badań osoby uzależnione przyjmują różne style komunikacji. W przypadku kobiet jest to niepewność w kontaktach, uległość. Mężczyźni są otwarci, kreatywni i starają się dominować.

W leczeniu uzależnienia od internetu niezbędna jest pomoc psychoterapeuty. Terapia uzależnienia od internetu jest zbliżona do sposobu leczenia innych uzależnień, np. od alkoholu, czy hazardu. Podczas leczenia Pacjenci często są proszeni o tworzenie planu dnia, który uwzględnia wszystkie aktywności, a w szczególności ramy czasowe korzystania z internetu.

Terapia powinna uwzględniać konkretną sytuację człowieka. Specjalista poddaje analizie możliwości rozwoju jednostki. Badacze wskazują na skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej. W tym przypadku terapeuta pomaga Pacjentowi racjonalnie poznać swój problem i go rozwiązać. Kluczowe jest wypracowanie przez chorego umiejętności radzenia sobie z uzależnieniem i zapobiegania nawrotom choroby. Czasem w terapii stosuje się również środki farmakologiczne.

Zwykle w przypadku uzależnień dąży się do całkowitego wyeliminowania czynnika uzależniającego z życia Pacjenta. W przypadku uzależnienia od internetu takie działanie nie jest możliwe. Trudność wynika z faktu, że dostęp do internetu jest konieczny do spełniania określonych ról społecznych. Dla wielu osób stanowi on podstawę do zarabiania pieniędzy, czy zdobywania edukacji. Używany jest także do spraw formalnych, np. w kontekście bankowości elektronicznej, opłacania rachunków, czy w podróżowaniu.

Young sugeruje kilka technik w leczeniu uzależnienia od internetu. Pomóc w walce z zaburzeniem ma m.in.:

• organizacja alternatywnych aktywności zamiast korzystania z internetu;
• określanie celów życiowych;
• zaniechanie użytkowania tylko tych aplikacji, które powodują uzależnienie;
• wsparcie grupowe;
• terapia rodzinna.

W leczeniu uzależnienia ważna jest kontrola nad czasem. Dlatego terapeuci dążą do reorganizacji aktywności w życiu Pacjenta. Starają się wyeliminować z jego życia rutynę, która jest częściowo odpowiedzialna za schematyczne używanie internetu.

Jeśli Pacjent jest uzależniony tylko od jednego miejsca w sieci, terapeuta nie zabrania mu korzystać z internetu w ogóle, lecz sugeruje unikanie czynnika uzależniającego, np. czatów internetowych, czy stron z hazardem. Uzależnienie od internetu ma duży związek z poczuciem samotności i braku wsparcia otoczenia. Dlatego warto także korzystać z grup wsparcia. Podczas sesji grupowych Pacjenci mają okazję poznać osoby o podobnych problemach i być może nawiązać zdrową, realną relację.

Jeśli internet ma negatywny wpływ nie tylko na życie samego Pacjenta, ale i całej jego rodziny, zaleca się terapię rodzinną. W trakcie terapii wszyscy członkowie rodziny są edukowani na temat uzależnienia od internetu. Terapeuta stara się usprawnić komunikację między członkami, a także zachęcić ich do wsparcia osoby uzależnionej w terapii.

Uzależnienie od komputera i internetu są ze sobą ściśle związane, jednak nie zawsze idą w parze. Uzależnienie od komputera, podobnie jak i od internetu należy obecnie wiązać z pozycją Zaburzenia nawyków i popędów lub Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne w klasyfikacji ICD-10. Young wyróżnia pięć typów uzależnienia związanego z komputerem. Są to:

• erotomania internetowa;
• uzależnienie od internetowych kontaktów społecznych;
• uzależnienie od sieci internetowej;
• uzależnienie od komputera;
• przeciążenie informacyjne (przymus pobierania informacji).

Psychiatra i psychoterapeuta Bohdan T. Woronowicz tłumaczy uzależnienie od komputera jako zjawisko, w którym komputer pochłania coraz więcej czasu osoby uzależnionej. Uzależniony od komputera może spędzać nawet 38-40 godzin tygodniowo przy komputerze. Zaburzenie ma miejsce, gdy Pacjent używa komputera do nagradzania siebie, odprężenia i ucieczki od codzienności. Największe ryzyko uzależnienia od komputera ma miejsce w ciągu 1. roku korzystania z urządzenia.

Profesor Irena Pospiszyl tłumaczy schemat uzależnienia od komputera, wyodrębniając poniższe jego fazy:

• zaangażowanie — ma miejsce, gdy osoba okazjonalnie korzysta z komputera, zapoznaje się z nim. Początkowo ma jakieś cele do zrealizowania, używając go, np. do pracy, czy szkoły. Na tym etapie użytkowanie komputera nie zaburza rytmu życia;
• zastępowanie — występuje, gdy osoba regularnie używa komputera, ograniczając jednocześnie czas na inne aktywności. Pacjent izoluje się od społeczeństwa. Komputera używa już nie tylko w znaczącym celu, lecz np. gra, ogląda filmy, pobiera muzykę, przegląda internet. Wybiera takie aktywności, które umożliwiają mu spędzanie czasu przed ekranem komputera. Pacjent zaczyna zaniedbywać swoje życie, rodzinę, pracę;
• ucieczka — na tym etapie rytm dnia osoby uzależnionej ulega zaburzeniu. Pacjent zaniedbuje swoje życie i nie jest w stanie tego naprawić, przez co doświadcza uczucia bezsilności i poczucia winy. Do Pacjenta dociera, że ma problem z uzależnieniem, lecz nie wie, jak sobie z nim poradzić. Okłamuje bliskich, próbuje zrzucić z siebie odpowiedzialność. Używa komputera jako próby ucieczki od problemów.
• desperacja — uzależniony odchodzi od mechanizmów obronnych. Ten etap następuje zwykle, gdy sytuacja Pacjenta znacząco się pogarsza, np. odchodzą od niego bliscy lub narastają długi.

O uzależnieniu od komputera możemy mówić, gdy osoba spędza coraz więcej czasu przed komputerem kosztem innych zainteresowań, obowiązków życiowych, pracy i relacji rodzinnych. Objawy, które świadczą o uzależnieniu, dotykają również otoczenie Pacjenta. W rodzinie pojawiają się konflikty, ponieważ osoba zaburzona kłamie na temat czasu, jaki poświęca na komputer. Chorzy często udoskonalają swój sprzęt, inwestując wysokie sumy, które również są przedmiotem konfliktów. Szczególnym objawem jest agresja, jaką chory okazuje względem bliskich, kiedy ma utrudnione korzystanie z komputera. 

 Szczególne znaczenie w diagnozowaniu uzależnienia od komputera mają wskazania NCIS (The National Conseling Intervention Services). Jest to 10 objawów wskazujących na toksyczne używanie komputera. Wystąpienie choćby jednego z nich może oznaczać poważny problem. Do tych objawów należą:

• brak kontroli nad czasem spędzonym przed komputerem;
• kłamanie na temat długości czasu korzystania z komputera;
• występowanie negatywnych konsekwencji ze względu na czas spędzony przed komputerem;
• używanie nieprawdziwych personaliów i zanik potrzeb moralnych;
• przecenianie komputera;
• niestabilność emocjonalna;
• poczucie przygnębienia podczas uruchamiania komputera;
• traktowanie komputera jako główne źródło rozrywki;
• traktowanie komputera jako środka do uniknięcia negatywnych emocji;
• popadanie w kłopoty finansowe ze względu na używanie komputera. 

Komputer i internet w założeniu mają prowadzić do oszczędności czasu choćby poprzez realizację formalności online. Jednak mimo wielu zalet technologii, tak jak każde uzależnienie, również to od komputera powoduje poważne skutki. Konsekwencje uzależnienia od komputera to m.in.:

• wycofanie z życia społecznego;
• zaburzenia potrzeb fizycznych i psychicznych;
• pojawianie się objawów depresji;
• zmiana hierarchii wartości;
• pogorszenie funkcjonowania w życiu codziennym;
• problemy w pracy;
• utrata poczucia czasu;
• skrzywienie kręgosłupa;
• zmęczenie i choroby oczu;
• zaburzenia wydolności krążeniowo-oddechowej;
• dekoncentracja;
• wahania nastroju.

Za uzależnienie od komputera odpowiadają te same mechanizmy, co w przypadku uzależnienia od internetu. Znaczenie ma w szczególności osobowość neurotyczna, z niską samooceną i niedojrzałością. Jak wskazuje Woronowicz, w uzależnienie mogą popaść w szczególności osoby młode i sfrustrowane, które są zagubione w świecie dorosłym. Narażone na zaburzenie są osoby, które mają problem z komunikacją, potrzebują dowartościowania, przyjaźni, czy romansu. Ponadto komputer stanowi narzędzie do szybkiego pozyskania nagrody. W realnym świecie osiągnięcie gratyfikacji wymaga ciężkiej pracy. Komputer i internet przyciągają Pacjenta złudnym poczuciem kontroli i anonimowości. 

Problem uzależnienia w dużym stopniu dotyka dzieci. Jest to szczególnie niebezpieczne zjawisko, ponieważ najmłodsi dopiero się rozwijają. Ciągłe przesiadywanie przed komputerem może powodować zaburzenia fizyczne w zakresie układu kostno-mięśniowego, wady postawy, wzroku. Zagrożone jest także zdrowie psychiczne dziecka, które w wyniku uzależnienia doświadcza wahań emocji, problemów z koncentracją i zerwania relacji rodzinnych. Woronowicz wskazał jakie znaczenie w życiu dziecka ma komputer. Według badacza zastępuje on kontakty z rodziną, zabawy, książki, czy sport.

Dzieci traktują urządzenie jako podstawową formę spędzania czasu, przez co łatwo o rozwój uzależnienia. Dzieci zaburzone mogą być agresywne, wykazywać zachowania destrukcyjne. Dziecko uzależnione od internetu, czy komputera traci umiejętność nawiązywania kontaktów z innymi dziećmi w rzeczywistości. Coraz bardziej zatraca się w wirtualnym świecie. Połączenie uzależnienia od komputera i internetu sprawia, że na dziecko czyhają również inne zagrożenia. Może ono ulec manipulacji i stać się ofiarą pedofilii i pornografii. Dorośli powinni więc stać na straży i kontrolować czas i sposób użytkowania komputera przez dziecko. 

Leczenie uzależnienia od komputera u dzieci jest zależne od postaw dorosłych. Muszą oni być wyczuleni na to, jak ich dziecko używa komputera. Jednak dzieci wiele czasu spędzają w szkole i to właśnie tam często nauczyciele mogą szybciej dostrzec problemy dziecka z uzależnieniem. Terapia dla dzieci uzależnionych od komputera koncentruje się nie tylko na samym urządzeniu, lecz sięga znacznie głębiej w problemy dziecka. Specjalista dąży do rozwiązania osobistych problemów małego Pacjenta, np. lęku, czy niskiej samooceny. W szczególności próbuje ustalić, czy uzależnieniu nie towarzyszą inne zaburzenia, np. depresja.

Brak dostępu do komputera w domu nie jest dobrym rozwiązaniem, ponieważ dziecko i tak ma do niego dostęp w innych miejscach. Ważne jest zatem odpowiednie dawkowanie korzystania z komputera i sposobu, w jaki dziecko to robi. Terapia dla dzieci uzależnionych od komputera to skuteczny sposób na walkę z zaburzeniem. Rodzice, którzy mają świadomość problemów dziecka, powinni zgłosić się do specjalisty. Sprawdzoną pomoc zapewniają specjaliści w poradni MindHealth.

Aby uchronić siebie lub bliską osobę przed uzależnieniem od komputera konieczne jest racjonalne podejście do korzystania z technologii. Ciągle należy pamiętać o bliskich. Warto pielęgnować relacje z rodziną i znajomymi, właściwie gospodarując czas na używanie komputera i inne aktywności (w tym obowiązki domowe i aktywność fizyczną). W przypadku dzieci przed uzależnieniem muszą ustrzec rodzice. Psycholog M. Goetz tłumaczy, jak postępować. Sugeruje m.in. naukę dziecka już od najmłodszych lat tego, że komputer to przede wszystkim narzędzie do nauki i pracy. Najmłodszym należy przekazywać zasady netykiety. Wskazuje również na konieczność zbudowania z dzieckiem relacji, w której ono nie boi się otworzyć przed rodzicem i podzielić swoim problemem. Zaleca także instalację programów do kontroli rodzicielskiej.

Pierwszym krokiem do ograniczenia czasu spędzanego w internecie i przy grach komputerowych jest to, by dziecko najpierw realizowało obowiązki, a dopiero w drugiej kolejności pozwalało sobie na przyjemności. Warto także rozwijać w dziecku inne pasje, które nie mają związku z komputerem. Istotna jest także edukacja dziecka w zakresie bezpieczeństwa. Należy je informować o tym, by nie podawało w sieci swoich danych i nie spotykało się z osobami poznanymi w sieci. W weekendy i dni wolne od nauki warto proponować wspólne wyjścia lub wyjazdy umożliwiające wspólne spędzanie czasu na świeżym powietrzu: naturalnie zajmie to dziecko innymi czynnościami i ograniczy ilość czasu spędzaną przed ekranami, a przy okazji pogłębi więzi rodzinne.

Gdy mimo starań osoba i tak popadnie w uzależnienie, konieczna jest walka z nim. Terapia nie może jednak całkowicie odciąć Pacjenta od dostępu do sieci, ponieważ w dzisiejszych czas nie jest to możliwe. Jej celem jest ukształtowanie umiejętności kontroli własnego czasu i zaprzestania naduzywania sprzętów elektronicznych. Uzależniony od komputera w pierwszej kolejności musi sobie uświadomić, że problem istnieje. Następnie do swojego życia musi wprowadzić nowe formy aktywności i rozwijać nowe pasje, np. majsterkowanie, czytanie książek. Warto wprowadzić do swojego życia limity korzystania z komputera. Określić godziny, w jakich można go używać i nie przekraczać ich. To jednak wymaga silnej woli. Przymusowe leczenie uzależnienia od komputera nie daje takich efektów, jak praca z Pacjentem, który ma silną motywację do zmian. Walka z żadnym uzależnieniem nie jest łatwa, dlatego tak ważna jest pomoc specjalisty.

Źródła:

• A. Jakubik, Zespół uzależnienia od Internetu, „Studia Psychologica” 2002, nr 3, s. 133-142;
• M. J. Barłóg, Uzależnienie od Internetu i jego osobowościowe determinanty, „Hygeia Public Health” 2015, t. 50 nr 1, s. 197-202;
• A. Wołpiuk-Ochocińska, Uzależnienie od internetu – przybliżenie zjawiska, „Studia z psychologii w KUL” 2006, t. 13, s. 99-119;
• A. Cudo, E. Zabielska-Mendyk, Funkcjonowanie poznawcze a uzależnienie od Internetu – przegląd badań, „Psychiatria Polska” 2019, t. 53, nr 1, s. 61-79;
• A. Mogla, Uzależnienie od Internetu, „Dydaktyka informatyki” 2014, t. 9, s. 126-135;
• K. Panasiuk, B. Panasiuk, Uzależnienie od komputera i internetu – wybrane problemy, „Colloquium” 2017, nr 1, s. 59-84;
• A. Augustynek, Terapia uzależnień komputerowych (https://ktime.up.krakow.pl/ref2010/augustyn.pdf - dostęp 14.08.2022);
• Raport z ogólnopolskiego badania uczniów NASTOLATKI 3.0, red. R. Lange, Warszawa 2021.