Miłość platoniczna – czym jest rodzaj miłości platonicznej?

Miłość platoniczna to rodzaj uczucia, które na ogół kojarzone jest np. z uczuciem do gwiazdy kina lub muzyki albo odnosi się go do nastolatków, którzy jeszcze nie rozpoczęli współżycia. Koncepcja miłości platonicznej nie wyklucza jednak, aby darzyły się nią osoby dorosłe. 

Pojęcie miłości platonicznej stworzył grecki filozof Platon. Jednak nie jest to jedyne pojęcie miłości Platona - podzielił miłość na trzy rodzaje:

• eros - inaczej miłość fizyczną, cielesną. Jego zdaniem jest to podstawa umożliwiająca rozwój miłości dojrzałej. Co ciekawe Platon uważał, że miłość fizyczna rodzi się przez zapach;
• phils - czyli przyjaźń i to jest właśnie odpowiednik miłości platonicznej, przy czym nazwa philis nie przyjęła się w społeczeństwie. Philos to zdaniem Platona uczucie miłości, którą na przykład rodzic darzy dziecko. Jest to uczucie bez pożądania, bez fizycznego zbliżenia;
• agape - miłość do Boga, bezinteresowna, idealna, pełna oddania. Zdaniem Platona miłość agape może odnosić się do drugiego człowieka, ale zawsze jest o forma miłości boskiej.

Obecnie przyjmuje się miłość platoniczną za miłość pozbawioną cielesności, aspektów seksualnych, bez pożądania. Może być to miłość jednostronna, w której dana osoba zakochana jest np. w idolu lub przełożonym, który o tym uczuciu nie wie. W miłości platonicznej wiele jest miejsca na fantazję i przypisywanie ukochanej osobie cech, których w rzeczywistości nie posiada. Miłość do drugiego człowieka jest pozbawiona aspektu fizycznego, może nawet nie dochodzić do kontaktu słownego z tą osobą, może być to tylko miłość w strefie wyobrażeń. Miłość platoniczna często jest idealizowana, ale nie zawsze jest to pozytywny aspekt miłości.

Znaczenie miłości platonicznej należy interpretować w kontekście konkretnych sytuacji. Mowa tutaj nie tylko o tym, na czym polega miłość platoniczna, ale i do kogo jest kierowane uczucie. 

• Miłość platoniczna nieodwzajemniona - miłość nieodwzajemniona, która najczęściej dotyczy nastolatków zakochanych w swoich idolach. W tym wypadku miłość może prowadzić do problemów z nauką, które wynikają ze skoncentrowania myśli na obiekcie westchnień lub do zachowań ryzykownych mających na celu poznanie się z idolem. Najczęściej miłość platoniczna sama przechodzi, a nastolatkowie szukają partnerów wśród osób w swojej grupie lub otoczeniu. Należy tutaj jednak pamiętać, że nieodwzajemniona miłość nie dotyczy tylko nastolatków i ich uczucia do idola, ale zdarza się także osobom dorosłym, chociaż dużo rzadziej. Może dojść do sytuacji, kiedy dorosła kobieta lub mężczyzna zakochuje się w kimś, kto jest już w związku, w swoim przyjacielu, osobie o innej orientacji seksualnej czy innej osobie, z którą ma kontakt, a z którą związek jest niemożliwy. Uczucie będzie wtedy sprawiało cierpienie oraz może prowadzić do spadku nastroju czy nawet depresji.
• Miłość na odległość to typ platonicznej relacji, która odnosi się do osób, które nie znają się z świata rzeczywistego, a jedynie z wirtualnego. Jest to częstsze w obecnych czasach, ponieważ kontakt jest ułatwiony poprzez liczne komunikatory, darmowe rozmowy i sms oraz media społecznościowe. Miłość na odległość może także dotyczyć osób, które były w związku, ale jeden z partnerów był zmuszony przez różne okoliczności do wyjazdu. Nie jest to jednak do końca platoniczna miłość, ponieważ osoby takie nawiązują kontakty seksualne i chcą do siebie powrócić.
• Miłość platoniczna w stałym związku, związek platoniczny, czyli tzw. białe małżeństwo, gdzie partnerzy świadomie rezygnują z relacji seksualnej. Nie jest to założenie na czekanie z kontaktami seksualnymi do momentu ślubu, ale założenie na całe życie. Należy tutaj jednak zaznaczyć, że w przypadku takiego związku decydują się na niego osoby aseksualne (czyli nie mające potrzeby uprawiania seksu) lub osoby, u których występuje strach przed zbliżeniem, mają kompleksy lub doświadczenia molestowania seksualnego.
• Miłość do członka rodziny - rodzaj miłości platonicznej w swojej najczystszej odmianie. Jest to miłość wzniosła, połączona z silną więzią duchową i relacja pozbawiona aspektów seksualnych.

Czym jest miłość platoniczna? Teoretycznie jest to duchowa miłość, przy czym przyjęło się uważać, że na ogół jest to taki typ uczucia, który z jakichś powodów nie ma możliwości realizacji cielesnej. Idea miłości dojrzałej zakłada bowiem miłość zmysłową, a miłość platoniczna pozbawiona jest jakichkolwiek aspektów seksualności. Miłość platoniczna bywa źródłem cierpienia dla osób, które wykazują skłonność do zakochiwania się w niewłaściwych osobach. Należy tutaj zaznaczyć, że w kontekście miłości platonicznej możliwe jest uczucie homoseksualne (miłość homoseksualna, czyli do osób tej samej płci).

Według Platona miłość w odniesieniu do Boga to miłość idealna. Natomiast miłość między ludźmi powinna opierać się na cielesności między dwoma osobami. Zazwyczaj miłość platoniczną odnosi się do młodzieży, która ma skłonność do zakochiwania się w swoich idolach, ale w kontekście związków na odległość nie jest już tak popularna i przyjęło się uważać, że takie związki mają mniejsze szanse na przetrwanie. Relacja platoniczna między małżonkami, czyli wspomniane białe małżeństwo, może wynikać z zaburzeń oraz traumatycznych doświadczeń, a nie zawsze z braku popędu seksualnego. 

Temat miłości należy zawsze rozpatrywać w odniesieniu do jednostki, jej aktualnej sytuacji oraz potrzeb. Miłość, za którą idzie związek, zapewnia realizację podstawowych potrzeb i popędów, zapewnia poczucia bezpieczeństwa, stabilizację oraz umożliwia założenie rodziny. W przypadku miłości platonicznej nie zawsze można spodziewać się realizacji potrzeb jednostki, przy czym w przypadku uczucia jednostronnego - nie ma mowy nawet o związku. Motyw platonicznej miłości może więc przysporzyć osobie dużo cierpienia, wpłynąć negatywnie na funkcjonowanie, a także - wiązać się mocno z ideą miłości romantycznej, która zakładała cierpienie właśnie. 

Miłość platoniczna ma szanse na przetrwanie, ale w krainie wiecznych idei - miłość platoniczna do osoby, z którą nie możemy się związać z czasem przemija samoistnie. Bardzo często platoniczne uczucie między dwojgiem ludzi przeradza się w coś więcej i miłość platoniczna staje się cielesną. Wbrew pozorom miłość platoniczna występuje dość często, ale może okazać się również tak, że w momencie poznania swojego ukochanego lub ukochanej, tracą oni w naszych oczach, a przypisywane im cechy w rzeczywistości nie mają z nimi nic wspólnego. Rozczarowanie jest tak silne, że miłość się kończy. 

Miłość platoniczna między dwojgiem osób może mieć i zalety - zalicza się do nich przyjaźń, uczucie inspiracji, posiadanie bratniej duszy, wsparcie w codziennym życiu, brak rozczarowań w cielesnej sferze życia. Zaletą jest także możliwość otworzenia się przed kimś, z kim mamy wspólne poglądy, plany. 

Mówiąc o wadach miłości platonicznej należy podkreślić, że nie zawsze każdemu pasuje związek bez cielesnego kontaktu, przy czym brak fizycznego kontaktu może okazać się problemem w przyszłości, nie na samym początku związku, a potrzeba może być jednostronna. Wadą miłości platonicznej jest także możliwość nieodwzajemnienia uczucia i związane z tym cierpienie.

Jeśli znajdujesz się w trudnej sytuacji lub masz problem, z którym nie możesz poradzić sobie sam - skontaktuj się z naszym specjalistą. 

Źródła

1. L. Amir, Plato’s theory of Love: Rationality as Passion, Practical Philosophy, November 2001;
2. M. Grzywak-Kaczyńska, Erotyka i rozwój osobowości. W: Grzywak-Kaczyńska M. (red.). Erotyka w aspekcie zdrowia psychicznego. PAX,Warszawa 1973; 11–24;
3. W. D. TenHouten, Climbing, and Falling Off, Plato's Ladder of Love: The Emotions of Love and of Loves Undoing, November 2019;
4. K. Tsirigotis, W. Gruszczyński, M. Tsirigotis-Wołoszczak, Płciowe (rodzajowe) zróżnicowanie 
   typów przeżywanej miłości, Seksuologia Polska 2010, tom 8, nr 1 26–29;
5. L. Wilde, Embracing Imperfection: Plato vs Nussbaum On Love, Philosophy Now, 2017;
6. Wojciszke B. Psychologia miłości Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2000.