Hipokryzja: definicja, kim jest hipokryta?

Hipokryzja ( z języka greckiego: hypokrisis) jest postawą, w której dana osoba postępuje niezgodnie z deklarowanymi przez siebie przekonaniami, wartościami lub uczuciami, a jednocześnie stara się narzucić je innym osobom w swoim otoczeniu. Synonimy słowa hipokryzja, które można znaleźć w słowniku to m.in. dwulicowość, fałsz, zakłamanie, chytrość lub przewrotność.

Hipokryta to ktoś, kto uważa, że jego wartości są ważniejsze lub lepsze niż wartości innych ludzi, a jednocześnie nie stosuje się do nich w praktyce. Innymi słowy, hipokryci nie praktykują tego, co głoszą. Można więc powiedzieć, że hipokryzja to rodzaj „podwójnych standardów”, sytuacji rozbieżności teorii z praktyką, gdy dana osoba wymaga od innych zachowań, których sama nie podejmuje.

Jak rozpoznać hipokrytę w codziennym życiu? Poniżej prezentujemy niektóre z najbardziej charakterystycznych cech związanych z hipokryzją. Należy jednak pamiętać, że każdy człowiek może czasami zachowywać się jak hipokryta, ale to nie oznacza, że zawsze nim jest.

• Gotowość do krytykowania innych — hipokryci często osądają innych ludzi, nie zastanawiając się nad swoimi własnymi postępkami. Mówią np. że dane zachowanie to grzech, a sami w domowym zaciszu robią to samo, co osoba krytykowana. W ten sposób hipokryci próbują wykazać swoją wyższość i ukryć własne wady.
• Rozbieżność między tym, co się mówi a tym, co w rzeczywistości się robi — hipokryta mówi przyjaciołom i znajomym bądź współpracownikom różne rzeczy o sobie, aby przedstawiać siebie w lepszym świetle bądź osiągnąć sukces w pracy, w rzeczywistości jednak prezentuje zachowania i postawy przeciwne wobec wypowiadanych przez siebie twierdzeń.
• Brak konsekwencji w postępowaniu — osoby o cechach hipokryty często zmieniają swoje zachowanie w zależności od sytuacji, próbując naśladować innych ludzi i dopasować się do środowiska. Nie są konsekwentni w swoich przekonaniach, a w razie potrzeby nie potrafią ich bronić. Często potępiają inne osoby za zachowania, których same się dopuszczają lub które jeszcze niedawno uważały za słuszne.
• Ukrywanie prawdziwych intencji — hipokryci często ukrywają swoje rzeczywiste zamiary, próbując wydawać się innymi, niż są w rzeczywistości. Mogą to robić, by zyskać zaufanie innych ludzi, zbudować pozytywny wizerunek publiczny lub by osiągnąć własne cele.

Przejawy fałszywej moralności, które można zaobserwować wśród innych ludzi (nie tylko tych znajdujących się „na świeczniku” jak np. niektórzy celebryci, politycy czy duchowni, ale i w najbliższym otoczeniu) to np. następujące sytuacje:

• osoba, która publicznie krytykuje hodowlę zwierząt futerkowych, sama nosi zimą okrycia zawierające zwierzęce futro;
• obrońca postaw ekologicznych zostawia w lesie lub na łąkach elektrośmieci, zamiast oddać je w odpowiednich punktach;
• mąż zdradza żonę, a wśród znajomych krytykuje niewierność i zapewnia, że jest całkowicie lojalny ze swoją drugą połówką;
• kobieta działająca w ruchu antyaborcyjnym sama decyduje się usunąć niechcianą ciążę;
• para bierze ślub kościelny tylko po to, żeby lepiej wypaść w oczach rodziny i znajomych, a tak naprawdę nie stanowi to dla niej żadnej wartości,
• polityk składa obietnice wyborcze, wiedząc, że nie będą one mogły zostać zrealizowane.

Egoizm to postawa, w której dana osoba koncentruje się wyłącznie na swoich potrzebach i celach, nie zważając na innych. Hipokryzja natomiast przejawia się tak, że wartości i normy, które teoretycznie są ważne dla danej osoby, nie mają zastosowania w przypadku niej samej.

Hipokryci często wykazują egoistyczne zachowania, ale nie każdy egoista jest hipokrytą. Różnicę między tymi dwoma pojęciami można zobrazować na przykładzie osoby, która zarzuca innym brak empatii, ale sama nie wykazuje tej cechy w swoim postępowaniu. Taka osoba jest hipokrytą, ale niekoniecznie egoistą.

Aby zrozumieć, dlaczego ludzie wykazują zachowania cechujące się hipokryzją, warto przyjrzeć się ich motywacjom i psychologicznym aspektom zachowania. Przede wszystkim, hipokryzja może wynikać z chęci utrzymania pozytywnego obrazu siebie w oczach innych. Dla hipokrytów ważne jest, by wydawać się lepszymi, niż są w rzeczywistości, co pozwala im w ich mniemaniu budować swoją pozycję społeczną. W ten sposób hipokryzja może być rozumiana jako strategia radzenia sobie z własnymi niedoskonałościami i wadami.

Jednocześnie, hipokryci często wykorzystują swoją postawę do manipulowania innymi ludźmi. Poprzez ukrywanie swoich prawdziwych intencji, potrafią osiągnąć własne cele, wpływając na zachowanie osób ze swojego otoczenia. Często wykorzystują też krytykę, by podkreślić swoją wyższość i ukryć własne niedoskonałości.

Warto też zauważyć, że hipokryzja może wynikać z braku samoświadomości. Często ludzie nie zdają sobie sprawy z tego, jakie są ich prawdziwe intencje i dlaczego tak postępują. Tak naprawdę hipokryzja może być ucieczką od trudnych emocji i problemów, z którymi dana osoba nie potrafi sobie poradzić. W takiej sytuacji warto, aby sięgnęli po pomoc psychologa lub udali się na psychoterapię w odpowiednim nurcie — kompleksowe wsparcie w tym zakresie oferujemy w poradniach MindHealth w całej Polsce.

Dwulicowość czy obłuda często występuje w relacjach osobistych, co może prowadzić do konfliktów. Dlatego ważne jest, by nauczyć się rozpoznawać hipokrytów i radzić sobie z nimi w sposób konstruktywny. Oto kilka sposobów, jak reagować na hipokryzję:

• Nie zachowuj się emocjonalnie: hipokryci często starają się prowokować innych ludzi, by odwrócić uwagę od własnych błędów i wad. Dlatego ważne jest, by w relacji z nimi zachować spokój i nie dać się wyprowadzić z równowagi.
• Bądź konsekwentny w swoich przekonaniach: nie daj się zmanipulować. Jeśli jesteś przekonana/y do swoich racji, nie rezygnuj ze swoich przekonań tylko dlatego, że inni tego od ciebie oczekują.
• Podejmij otwartą rozmowę: wyjaśnij, jakie są twoje oczekiwania i potrzeby. Może to pomóc w ujawnieniu hipokryzji Twojego rozmówcy i poprawie relacji między wami.

Hipokryzja jest także powszechnie obecna w polityce i społeczeństwie. Politycy często wykorzystują ją do manipulowania opinią publiczną i osiągania własnych celów. Często obiecywane przez nich reformy czy programy okazują się jedynie pustymi słowami obliczonymi na zwiększenie poparcia, a ich postępowanie nie zawsze jest zgodne z deklarowanymi  wartościami.

W społeczeństwie hipokryzja może prowadzić do nierówności i niesprawiedliwości. Często osoby, które wykazują hipokryzję, wykorzystują swoją pozycję społeczną i władzę, by osiągać swoje cele kosztem innych ludzi. Dlatego tak ważne jest, by ujawniać hipokryzję i kłaść nacisk na zasadę równości i uczciwości.

Aby nie zachowywać się jak hipokryta, warto rozwijać swoją samoświadomość i stale pracować nad rozwojem osobistym. Najważniejsze jest w tym kontekście to, by starać się być szczerym w swoim postępowaniu, ale jednocześnie otwartym na krytykę i gotowym do poprawy swoich błędów. Warto pamiętać, że nikt nie jest idealny, a przyznanie się do swoich wad lub pomyłki przed osobą bliską lub okazjonalnym rozmówcą nie jest oznaką słabości, ale całkowicie naturalną rzeczą, którą każdy powinien przyjąć ze zrozumieniem.

Czytanie książek, słuchanie i oglądanie wartościowych materiałów, medytacja oraz nabywanie nowych umiejętności to przykłady aktywności, które mogą pomóc w lepszym zrozumieniu siebie i swoich motywacji, a to jest kluczowe w unikaniu hipokryzji.